• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
آزیتا شیخ بهایی؛ سعید دائی کریم زاده؛ سارا قبادی
چکیده
این مطالعه به بررسی ارتباط متقابل انرژی‌های پاک، توسعه سرمایه های داخلی و خارجی، رشد اقتصادی و کیفیت محیط‌زیست در گروهی از کشورهای در حال توسعه طی سالهای 2018-1995 با کمک سیستم معادلات همزمان و روش گشتاورهای تعمیم یافته سیستمی می‌پردازد. به منظور برآورد تأثیر توسعه سرمایه‌های داخلی و خارجی از سه شاخص مختلف سرمایه گذاری مستقیم ...
بیشتر
این مطالعه به بررسی ارتباط متقابل انرژی‌های پاک، توسعه سرمایه های داخلی و خارجی، رشد اقتصادی و کیفیت محیط‌زیست در گروهی از کشورهای در حال توسعه طی سالهای 2018-1995 با کمک سیستم معادلات همزمان و روش گشتاورهای تعمیم یافته سیستمی می‌پردازد. به منظور برآورد تأثیر توسعه سرمایه‌های داخلی و خارجی از سه شاخص مختلف سرمایه گذاری مستقیم خارجی، بازارهای سهام و اعتبارات تخصیصی به بخش خصوصی استفاده شده است. نتایج نشان میدهد افزایش انرژی های پاک یک تا دو درصد، انتشار دی‌اکسیدکربن چهاردرصد و افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یک درصد موجب افزایش رشد اقتصادی در کشورهای مورد بررسی شده است. از سوی دیگر رشد اقتصادی ضمن اینکه مصرف انرژی‌های پاک را به طور متوسط 11درصد افزایش داده، همزمان موجب افزایش انتشار دی‌اکسیدکربن گردیده است. پروژه‌های انرژی های پاک نسبت به سایر پروژه‌های تامین انرژی، دارای بازدهی پایین و تامین مالی بالا می باشند. لذا در کشورهای در حال توسعه به دلیل عدم توسعه یافتگی نهادهای مالی و ضعف آنها در دسترسی به سرمایه‌های موردنیاز برای تامین مالی پروژه‌های انرژی های پاک، استقبال چندانی برای سرمایه‌گذاری در این پروژه ها صورت نگرفته تا بتواند موجبات کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن را فراهم آورد.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
مریم محمدی؛ شهرام فتاحی؛ کیومرث سهیلی
چکیده
این پژوهش به بررسی همبستگی و رابطه علی بین مصرف حامل های انرژی و تولید ناخالص استان‌های ایران با استفاده از روش موجک با داده‌های پانل و آزمون علیت دومیترسکو- هرلین در بازه‌ی زمانی (1396-1367) می پردازد. از نتایج تجزیه و تحلیل همبستگی مشاهده می شود که الگوی همبستگی بین مصرف انرژی و تولید ناخالص استانی در حامل‌های مختلف انرژی متفاوت میباشد. ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی همبستگی و رابطه علی بین مصرف حامل های انرژی و تولید ناخالص استان‌های ایران با استفاده از روش موجک با داده‌های پانل و آزمون علیت دومیترسکو- هرلین در بازه‌ی زمانی (1396-1367) می پردازد. از نتایج تجزیه و تحلیل همبستگی مشاهده می شود که الگوی همبستگی بین مصرف انرژی و تولید ناخالص استانی در حامل‌های مختلف انرژی متفاوت میباشد. الگوی همبستگی بین گازطبیعی, بنزین ، نفت سفید و برق با تولید ناخالص استانی در همهی سطوح شدت انرژی قوی میباشد. همبستگی نفت کوره و تولید ناخالص استانی در بلند مدت برای تمامی استانها ضعیف گزارش میشود. همچنین یافته‌ها نشان میدهد که در کوتاه‌مدت استانهایی که شدت مصرف انرژی در آنها بالا است، مصرف بنزین، نفت کوره و کل حامل های انرژی، تولید ناخالص داخلی را به دنبال داشتهاند. در شدت بالا ، مصرف نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره و گاز طبیعی، در شدت متوسط، همهی حامل‌های انرژی و در شدت پایین تنها مصرف نفت سفید، بنزین و نفت کوره منجر به تولید ناخالص داخلی شده‌اند. در استان‌های با شدت مصرف انرژی خیلی پایین، مصرف حامل های انرژی تولید ناخالص داخلی را به دنبال نداشته است؛ اما در بازه‌ی زمانی میان مدت و بلند مدت فرضیه ی بازخورد اثبات می شود.
سیاستگذاری‌های اقتصادی و مالی در حوزه‌های فوق‌الذکر در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی
مرتضی تهامی پور زرندی؛ سید امین عظیمی
چکیده
توجه به منابع و مصارف آب در بخش صنایع ایران به دلیل وجود تنش‌های شدید در منابع آب کشور حائز اهمیت است. به‌همین منظور هدف از انجام این مطالعه ارزیابی تجارت آب مجازی در بخش صنعت نفت ایران میباشد. برای این امر رهیافت فنی-پایه برای اندازه‌گیری آب مجازی مورد استفاده قرار گرفته است و تقاضای آب ویژه و تجارت آب مجازی بخش نفت ایران طی سالهای ...
بیشتر
توجه به منابع و مصارف آب در بخش صنایع ایران به دلیل وجود تنش‌های شدید در منابع آب کشور حائز اهمیت است. به‌همین منظور هدف از انجام این مطالعه ارزیابی تجارت آب مجازی در بخش صنعت نفت ایران میباشد. برای این امر رهیافت فنی-پایه برای اندازه‌گیری آب مجازی مورد استفاده قرار گرفته است و تقاضای آب ویژه و تجارت آب مجازی بخش نفت ایران طی سالهای 1357تا 1398 محاسبه شده‌است. نتایج نشان میدهد به دلیل حجم بالای صادرات نفت، ایران صادرکننده خالص آب مجازی است. مقدار آب مصرفشده در صنعت نفت و فرآیند استخراج و تولید نفت خام در سالهای مورد بررسی به طور متوسط برابر با 594 میلیون متر مکعب در سال و مقدار آب مجازی که در پی صادرات نفت خام در این سالها از کشور خارج شده است به طور میانگین سالانه 356 میلیون متر مکعب میباشد. همچنین ارزش صادراتی آب مجازی دربخش نفت به ازای هر مترمکعب ارزشی برابر با 1838 هزار ریال دارد. لذا برای مدیریت منابع آبی کشور و بحران‌های پیشرو در این بخش، می‌توان با اصلاح فرآیندهای تولید و بروزرسانی تجهیزات، تاسیسات و روش‌های مورد استفاده، بهرهوری آب را بسیار بالا برد تا مصرف آب به صورت بهینه در این بخش صورت گیرد.
• سیاستگذاری‌های اقتصادی و مالی در حوزه‌های فوق‌الذکر در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی
سمانه عابدی؛ خسرو رضایی میرقاید
چکیده
مطالعه حاضر باهدف آسیب شناسی تولید صیانتی از میدان نفتی پارسی و ارائه راهکارهای بهبود فرآیند آن انجام‌شده است. برای این منظور از رویکرد سوات و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامه‌های تکمیل‌شده توسط کارشناسان و متخصصین شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در سال 1400 بهره‌گرفته‌شده است. نتایج بیانگر آن است که وضعیت تولید صیانتی از میدان ...
بیشتر
مطالعه حاضر باهدف آسیب شناسی تولید صیانتی از میدان نفتی پارسی و ارائه راهکارهای بهبود فرآیند آن انجام‌شده است. برای این منظور از رویکرد سوات و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامه‌های تکمیل‌شده توسط کارشناسان و متخصصین شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در سال 1400 بهره‌گرفته‌شده است. نتایج بیانگر آن است که وضعیت تولید صیانتی از میدان نفتی پارسی بر اساس نمرات نهایی ماتریس ارزیابی داخلی و خارجی به ترتیب با مقادیر 988/1 و 67/2 در وضعیت راهبردهای محافظه‌کارانه قرار دارد. همچنین نتایج حاکی از آن است که تخصص و کارایی نیروی کار و وجود دانش و فناوری لازم جهت استفاده از روش‌های ازدیاد برداشت مخزن محور به ترتیب با امتیازات 24/0 و 177/0 به‌عنوان مهمترین نقاط قوت تعیین گردید. علاوه بر آن اصل و محور قرار نگرفتن مفهوم تولید صیانتی در عمل و عدم برنامه‌ریزی جامع و تخصصی منطبق با اهداف تولید صیانتی در تبدیل نفت بالقوه به بالفعل در سطح وزارتخانه به ترتیب با امتیازات 063/0 و 062/0 به‌عنوان مهمترین نقاط ضعف شناسایی‌شده است. حمایت و تأکید اسناد بالادستی از تولید صیانتی و ملی بودن شرکت ملی نفت ایران به‌عنوان دو فرصت مهم به ترتیب با امتیازات 228/0 و 224/0 تعیین‌شده‌اند. لازم به ذکر است محدودیت‌های مقررات و برنامه‌های وزارتی و وجود برخی مفاد ضد صیانتی قراردادهای نفتی به ترتیب با امتیازات 057/0 و056/0 به‌عنوان اصلی‌ترین تهدیدهای پیش رو در تولید صیانتی از میدان نفتی پارسی شناخته‌شده‌اند. لذا وجود مدیریت یکپارچه با محوریت تولید صیانتی و توجه به عوامل درونی و بیرونی موجب بهبود اجرای فرآیند تولید صیانتی میشود.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
اسماعیل صفرزاده؛ انسیه شاد استانجین
چکیده
گرم شدن فزاینده جهان نتیجه تجمع تدریجی گازهای گلخانه‌ای در محیط زندگی است. سیستم تولید انرژی به طور اعم و تولید برق به طور اخص یکی از عوامل موثر در تولید گازهای گلخانه‌ای است. بنابراین از یک طرف ملاحظات زیست‌محیطی و از طرف دیگر محدودیت منابع فسیلی تغییر سیستم تولید انرژی و جایگزینی سوخت‌های فسیلی را ضروری ساخته است. در این راستا ...
بیشتر
گرم شدن فزاینده جهان نتیجه تجمع تدریجی گازهای گلخانه‌ای در محیط زندگی است. سیستم تولید انرژی به طور اعم و تولید برق به طور اخص یکی از عوامل موثر در تولید گازهای گلخانه‌ای است. بنابراین از یک طرف ملاحظات زیست‌محیطی و از طرف دیگر محدودیت منابع فسیلی تغییر سیستم تولید انرژی و جایگزینی سوخت‌های فسیلی را ضروری ساخته است. در این راستا استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر ازجمله انرژی برق‌آبی می‌تواند جایگزین مناسبی برای سوخت‌های فسیلی باشد. این مقاله تأثیر مصرف انرژی برق‌آبی بر محیط‌زیست ایران را مورد مطالعه قرار داده است. در این چارچوب رابطه کوتاه مدت و بلندمدت مصرف انرژی برق‌آبی و شاخص‌های مختلف تخریب محیط‌زیست از جمله ردپای اکولوژیکی، ردپای کربن و انتشار گاز دی‌اکسیدکربن در اقتصاد ایران در طول دوره 97-1359 برآورد شده است. برای این منظور از رویکرد خود توضیح برداری با وقفه‌های توزیعی استفاده شده است. نتایج برآورد مدل‌های تصریح شده بیانگر وجود رابطه بلند مدت بین متغیرهای لحاظ شده در این مدل‌ها بوده و نشان میدهد که در کوتاه مدت و بلند مدت، بین مصرف انرژی برق آبی و انتشار گاز دی‌اکسیدکربن و رد پای کربن ارتباط منفی و معنی‌داری وجود دارد. به عبارت دیگر استفاده از انرژی برق آبی در کوتاه‌مدت و بلندمدت منجر به کاهش ردپای کربن و انتشار گاز دی‌اکسید کربن میشود. همچنین انرژی برق‌آبی در کوتاه مدت بر ردپای اکولوژیکی هم مؤثر است.
مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
محمد شیریجیان؛ علی طاهری فرد
چکیده
در این مطالعه الگوی تولید بهینه نفت از میدان نفتی فروزان با استفاده از روش کنترل بهینه گرادیان کاهشی تعمیم یافته (GRG) در چارچوب قرارداد بیع متقابل در قالب یک سناریو و درچارچوب قرارداد مشارکت در تولید برحسب مقادیر مختلف نسبت مالی نفت فایده در قالب سه سناریو استخراج و با یکدیگر مقایسه می‌شوند. از مقایسه مسیر بهینه تولید نفت از میدان ...
بیشتر
در این مطالعه الگوی تولید بهینه نفت از میدان نفتی فروزان با استفاده از روش کنترل بهینه گرادیان کاهشی تعمیم یافته (GRG) در چارچوب قرارداد بیع متقابل در قالب یک سناریو و درچارچوب قرارداد مشارکت در تولید برحسب مقادیر مختلف نسبت مالی نفت فایده در قالب سه سناریو استخراج و با یکدیگر مقایسه می‌شوند. از مقایسه مسیر بهینه تولید نفت از میدان مذکور درچارچوب این دو قرارداد نتیجه گرفته میشود با افزایش نسبت نفت فایده و متعاقباً افزایش سهم پیمانکار (یا شرکت نفت خارجی) به عنوان طرف بهره بردار قرارداد مشارکت در تولید، سطح تولید سالانه و تولید انباشتی بهینه از میدان فروزان افزایش می‌یابد و با افزایش نسبت نامبرده از یک مقدار آستانه‌ای، حتی بالاتر از سطح تولید سالانه و انباشتی بهینه قرارداد بیع متقابل قرار می‌گیرد.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
محمدصادق ادیبیان؛ علی امامی میبدی؛ هادی اسماعیل پور مقدم
چکیده
فساد اداری و ریسک سیاسی از عوامل مهم تاثیر‌گذار بر اقتصاد کشورهاست که می تواند جنبه‌های مختلفی از زندگی مردم را تحت تاثیر خود قرار دهد. از سوی دیگر، یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی که نشانگر نحوه و شدت مصرف انرژی است و به عبارتی میزان انرژی بری در هر کشور را نشان می دهد، شدت انرژی می باشد. شدت انرژی شاخص بسیار مهمی است که توسط آن می توان ...
بیشتر
فساد اداری و ریسک سیاسی از عوامل مهم تاثیر‌گذار بر اقتصاد کشورهاست که می تواند جنبه‌های مختلفی از زندگی مردم را تحت تاثیر خود قرار دهد. از سوی دیگر، یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی که نشانگر نحوه و شدت مصرف انرژی است و به عبارتی میزان انرژی بری در هر کشور را نشان می دهد، شدت انرژی می باشد. شدت انرژی شاخص بسیار مهمی است که توسط آن می توان به روند تغییر کارآیی مصرف انرژی در سال های مختلف پی برد. نظر به اهمیت این موضوع، تحقیق حاضر به بررسی اثر فساد اداری و ریسک سیاسی در کنار عوامل دیگر بر شدت انرژی کشورهای منتخب منطقۀ منا شامل: ایران، بحرین، مصر، عراق، اردن، کویت، لبنان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی با استفاده از مدل داده های تابلویی و برای سالهای 2003 تا 2019 پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که فساد اداری و ریسک سیاسی در کنار عواملی چون حکمرانی خوب، سرمایه گذاری های خارجی و شاخص توسعۀ انسانی از اهمیت به سزایی برخوردار است. از این رو ارتقای آموزش و آگاهی با کاهش فساد اداری و ریسک سیاسی می‌تواند اجرای بهتر برنامه‌های کارایی انرژی را به همراه داشته باشد.
مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
علی اصغر سالم؛ معصومه عزیزخانی
چکیده
مقوله نابرابری مصرف انرژی در ایران علی‌رغم اهمیت بالایی که دارد پدیده ای مغفول است که عمق و وسعت آن مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. ضرورت برقراری عدالت اجتماعی، داشتن یک جامعه مترقی و کاهش عوارض ناشی از نابرابری مصرف انرژی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور، ایجاب مینماید تا علل این پدیده مورد بررسی قرار ...
بیشتر
مقوله نابرابری مصرف انرژی در ایران علی‌رغم اهمیت بالایی که دارد پدیده ای مغفول است که عمق و وسعت آن مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. ضرورت برقراری عدالت اجتماعی، داشتن یک جامعه مترقی و کاهش عوارض ناشی از نابرابری مصرف انرژی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور، ایجاب مینماید تا علل این پدیده مورد بررسی قرار گیرد. هدف این مطالعه شناسایی و ارزیابی عواملی است که در نابرابری مصرف انرژِی نقش دارند. لذا به این منظور، در این مطالعه با استفاده از روش داده‌های ترکیبی برای 31 استان ایران طی سالهای 1398-1388 به بررسی تاثیر متغیرهای اقتصادی- اجتماعی بر نابرابری مصرف انرژی پرداخته شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که سه عامل جمعیت، قیمت انرژی و تولید ناخالص داخلی تاثیری منفی و معنادار و عامل نابرابری درآمد، مخارج جاری دولت و آموزش اثر مثبت و معنادار بر نابرابری مصرف انرژی دارند و عوامل شهرنشینی و مخارج عمرانی دولت رابطه معناداری بر نابرابری مصرف انرژی نداشته‌اند. در بین این عوامل یکی از پر چالش‌ترین مباحث اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر نابرابری مصرف انرژی میباشد که عده‌ای معتقدند افزایش قیمت موجب کاهش نابرابری مصرف انرژی می‌گردد و درمقابل، تعدادی با تاکید بر اثرات افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر افزایش تورم و آثار مستقیم و غیرمستقیم آن بر ساختارهای اقتصادی و فشار بر دهک‌های پایین درآمدی، افزایش قیمت را موجب افزایش نابرابری مصرف انرژی می‌دانند. لذا در این مطالعه، می‌توان گفت سیاست افزایش قیمت انرژی، نابرابری مصرف را بهبود بخشیده است.
سیاستگذاری‌های اقتصادی و مالی در حوزه‌های فوق‌الذکر در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی
دانیال فربد؛ محمدعلی فلاحی؛ نرگس صالح نیا
چکیده
امروزه ریسک‌های متعددی ازجمله ریسک‌های اقتصادی، مالی و سیاسی اقتصاد کشورها را تهدید میکند. کشورها در مقابل تلاش می‌کنند پیامدهای منفی ناشی از آن را مدیریت کرده و تأثیر آن در اقتصاد خنثی یا حداقل شود. بررسی وضعیت کشورها نشان میدهد که بیشتر کشورهای توسعه‌نیافته و درحال‌توسعه و به‌خصوص کشورهایی که غنی از منابع طبیعی (رانت منابع) ...
بیشتر
امروزه ریسک‌های متعددی ازجمله ریسک‌های اقتصادی، مالی و سیاسی اقتصاد کشورها را تهدید میکند. کشورها در مقابل تلاش می‌کنند پیامدهای منفی ناشی از آن را مدیریت کرده و تأثیر آن در اقتصاد خنثی یا حداقل شود. بررسی وضعیت کشورها نشان میدهد که بیشتر کشورهای توسعه‌نیافته و درحال‌توسعه و به‌خصوص کشورهایی که غنی از منابع طبیعی (رانت منابع) هستند به علت وابستگی بالا به درآمدهای نفتی، شدیداً تحت تأثیر این شوک‌های داخلی و خارجی (نفرین منابع) قرارگرفتهاند؛ اما در مقابل کشورهای توسعهیافته با بکار گیری سیاستهای مناسب آسیب کمتری را متحمل شده‌اند. هدف این پژوهش ساخت و معرفی شاخص ترکیبی آسیب‌پذیری نفرین منابع و سپس بررسی تأثیر هر یک از ریسک‌های اقتصادی، مالی و سیاسی بر شاخص آسیب‌پذیری نفرین منابع است. لذا با استفاده از جدیدترین داده‌های موجود، رویکرد اقتصادسنجی داده‌های تابلویی برای 14 کشورهای منتخب منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) طی سالهای 2005 الی 2018 انجام شد. آنچه در نتایج برآورد مشاهده شد حاکی از وجود رابطه‌ی معکوس و معنی‌دار بین متغیرهای ریسکی بر متغیر وابسته (شاخص آسیب‌پذیری نفرین منابع) بوده که در جهت تأیید فرضیههای تحقیق است.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
سپیده عابدی؛ متین کاظمی نمین؛ علی اکبر یعقوبی؛ شقایق اسدی شیزری؛ مائده مرسلپور
چکیده
افزایش جمعیت و تقاضا برای آب و انرژی، توام با افزایش پیامدهای ناشی از آلودگی محیط‌زیست بر منابع‌طبیعی و انسانی، نیاز حیاتی به حرکتی منسجم به سوی همبست آب، انرژی و محیط زیست را محرز میکند. از آنجا که صنعت تولید برق سهم قابل توجهی در مصرف آب و سوخت و انتشار دی-اکسیدکربن در کشور دارد، در این مطالعه کاربرد سیستم ترکیبی تجدیدپذیر در نیروگاه ...
بیشتر
افزایش جمعیت و تقاضا برای آب و انرژی، توام با افزایش پیامدهای ناشی از آلودگی محیط‌زیست بر منابع‌طبیعی و انسانی، نیاز حیاتی به حرکتی منسجم به سوی همبست آب، انرژی و محیط زیست را محرز میکند. از آنجا که صنعت تولید برق سهم قابل توجهی در مصرف آب و سوخت و انتشار دی-اکسیدکربن در کشور دارد، در این مطالعه کاربرد سیستم ترکیبی تجدیدپذیر در نیروگاه بخاری زرند کرمان بر اساس رویکرد تحلیل پیوند انرژی، آب و محیط زیست مورد ارزیابی قرار گرفت. طراحی سامانه خورشیدی و ارزیابی تعادل کربن در طول عمر نیروگاه در نرم افزار PVsyst در سال 1400 انجام شد. همچنین به منظور ارزیابی اثر کاهش انتشار کربن بر زیست بوم، از مدل محیط‌زیستی ReCipe استفاده شده است. نتایج حاصل از ارزیابی نشان داد جایگزینی حداقل %1 از ظرفیت اسمی نیروگاه فسیلی با منابع تجدیدپذیر، از انتشار 46/1249 تن دی‌اکسیدکربن در سال جلوگیری خواهد کرد. این میزان معادل 16/362 مترمکعب ذخیره در مصرف سوخت فسیلی و 73/373 تن معادل نفت خام صرفه‌جویی در منابع انرژی میباشد. همچنین نتایج نشان داد علاوه بر حفاظت از ذخایر طبیعی، طراحی سیکل ترکیبی، منجر به کاهش قابل توجه در تقاضای آب معادل 3660 مترمکعب با ظرفیت تامین منابع آب زیرزمینی خواهد شد. با توجه به منافع ناشی از ذخیره منابع آب و انرژی و کاهش انتشار کربن در صنعت نیروگاهی، در نگرش همبست علاوه بر مدیریت عرضه انرژی از طریق جایگزینی منابع و کاربست فناوری‌های بازیابی آب و حرارت، اعمال سیاستهای مدیریت تقاضای انرژی براساس بهرهوری انرژی و آثار محیط‌زیستی پیشنهاد می‌گردد.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
عزیز ظاهری عبده وند؛ امیر هرتمنی؛ سعید آقاسی
چکیده
هدف اصلی پژوهش بررسی مهاجرت حباب از بازار نفت به بورس اوراق بهادار است. در این راستا ابتدا با استفاده از روش فیلیپس و همکاران (2015) به کشف و تاریخ‌گذاری حباب‌ها در بازار نفت سنگین ایران در بازه ماهانه 1980-2020 و بازار بورس اوراق بهادار تهران در بازه 2008-2020 پرداخته شد؛ سپس با استفاده از روش ارائه شده توسط گومزگوندالس و همکاران (2018)، مهاجرت ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش بررسی مهاجرت حباب از بازار نفت به بورس اوراق بهادار است. در این راستا ابتدا با استفاده از روش فیلیپس و همکاران (2015) به کشف و تاریخ‌گذاری حباب‌ها در بازار نفت سنگین ایران در بازه ماهانه 1980-2020 و بازار بورس اوراق بهادار تهران در بازه 2008-2020 پرداخته شد؛ سپس با استفاده از روش ارائه شده توسط گومزگوندالس و همکاران (2018)، مهاجرت حباب از بازار نفت به بازار بورس اوراق بهادار تهران در بازه 2008-2020 بررسی شد. نتایج نشان داد که نفت سنگین ایران در بازه مورد بررسی 9 دوره حبابی دارد؛ همچنین در بازه مورد بررسی برای بازار بورس اوراق بهادار تهران نیز شش دوره حبابی مشاهده شد. یافته‌ها بیانگر نزدیکی حباب نهم در بازار نفت و حباب چهارم در بازار بورس اوراق بهادار تهران است لذا فرضیه مهاجرت حباب از بازار نفت به بورس اوراق بهادار تهران در این دوره مورد آزمون قرار گرفت. نتایج آزمون فرضیه، بیانگر پذیرش مهاجرت حباب از بازار نفت به بورس اوراق بهادار تهران است.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
پریسا مهاجری؛ رضا طالبلو؛ فاطمه خان‌احمدی
چکیده
سرمایه‌گذاری بنگاه‌ها از جمله تصمیمات مهم مالی در اقتصاد است که ضمن اثرگذاری بر ارزش شرکت‌ها و ثروت سهامداران، رفاه را افزایش میدهد. به رغم غفلت از اثرات نااطمینانی در نظریه‌های سنتی سرمایه‌گذاری، نظریه‌های جدید، سازوکارهای مختلفی را برای تأثیر نااطمینانی بر مخارج سرمایه‌گذاری معرفی نموده‌اند. هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی ...
بیشتر
سرمایه‌گذاری بنگاه‌ها از جمله تصمیمات مهم مالی در اقتصاد است که ضمن اثرگذاری بر ارزش شرکت‌ها و ثروت سهامداران، رفاه را افزایش میدهد. به رغم غفلت از اثرات نااطمینانی در نظریه‌های سنتی سرمایه‌گذاری، نظریه‌های جدید، سازوکارهای مختلفی را برای تأثیر نااطمینانی بر مخارج سرمایه‌گذاری معرفی نموده‌اند. هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی عوامل مؤثر بر مخارج سرمایه‌گذاری 131 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره 1399-1387 با تمرکز بر نااطمینانی قیمت نفت‌خام است. بدین منظور در گام اول، مدل تلاطم تصادفی (SV) در چارچوب رویکرد فضا-حالت غیرخطی، مبنای برآورد نااطمینانی قیمت روزانه نفت قرار می‌گیرد و در گام دوم، طبق نتایج آزمون درون‌زایی هاسمن، از روش متغیرهای ابزاری برای برآورد ضرایب متغیرهای اثرگذار بر سرمایه‌گذاری استفاده میشود. یافته‌ها حاکی از آن است که اولاً تلاطم قیمت روزانه نفت خام اثر معناداری بر سرمایه‌گذاری ندارد. ثانیاً اندازه بنگاه، سودآوری، تورم و Q توبین، سرمایه‌گذاری را به طور مثبت و معنی‌دار تحت تأثیر قرار می‌دهند. ثالثاً اهرم مالی که انعکاسی از تصمیمات ساختار سرمایه بنگاه است، اثر منفی و معنی‌داری بر سرمایه‌گذاری شرکت‌ها دارد بدین‌معنا که تمرکز بیشتر روی تأمین مالی از طریق بدهی منجر به سرمایه‌گذاری کمتر در شرکت‌ها میشود.
• سیاستگذاری‌های اقتصادی و مالی در حوزه‌های فوق‌الذکر در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی
مجتبی رستمی؛ علیرضا نجارپور
چکیده
قیمت نفت خام یکی از مهمترین شاخص‌های اقتصاد جهانی است که سیاستگذاران، تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و مشارکت‌کنندگان در بازارهای مالی رفتار آن را رصد می‌کنند. قیمت نفت مسیر و رفتار خود را با توجه به شرایط اقتصادی تغییر میدهد و به همین دلیل بسیار متلاطم است. دانش محققین، سیاستگذاران و مشارکت کنندگان از میزان اثرگذاری بحران‌ها ...
بیشتر
قیمت نفت خام یکی از مهمترین شاخص‌های اقتصاد جهانی است که سیاستگذاران، تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و مشارکت‌کنندگان در بازارهای مالی رفتار آن را رصد می‌کنند. قیمت نفت مسیر و رفتار خود را با توجه به شرایط اقتصادی تغییر میدهد و به همین دلیل بسیار متلاطم است. دانش محققین، سیاستگذاران و مشارکت کنندگان از میزان اثرگذاری بحران‌ها بر بازار نفت کنترل پیامدهای منفی آن را به شیوه بهتری فراهم میکند. بررسی‌ها نشان میدهد که در نتیجه بحران‌های مختلف پایداری تلاطمی بازار نفت بسیار بالاست. بنابراین، بررسی فرضیه وجود ریشه واحد در شوک‌های تلاطمی این بازار منطقی است. در پژوهش حاضر ماندگاری بلندمدت شوک‌های تلاطمی ناشی از بحران همه‌گیری کووید-19 در بازار نفت برنت و WTI که دو معیار تعیین قیمت2های جهانی نفت هستند با استفاده از آزمون پیشنهادی توسط لی و یو (2010) بررسی میشود. نتایج این پژوهش نشان دهنده وجود ریشه واحد در تلاطم بازار نفت است. بنابراین، بازار نفت و فضای اقتصادی به شکل طولانی مدت درگیر اثرات این بحران است. این موضوع می‌تواند اثرات چشمگیری بر درآمدهای کشورهای صادرکننده و سرمایه‌گذاران در حوزه نفت خام داشته باشد. به این ترتیب بازیگران این بازار و دولت‌ها باید با دقت بیشتری پیامدهای این بحران را ارزیابی کنند.
• اقتصاد سیاسی انرژی به ویژه در حوزه خلیج فارس
مجیدرضا مومنی
چکیده
سازمان اوپک با هدف ایفای نقش بیشتر در نظام انرژی بین‌المللی تأسیس میشود و در گذر زمان بازیگران و دولت‌های فرا اوپکی نیز در تلاش بوده‌اند تا بر عملکرد و جایگاه این سازمان نفوذ داشته باشند. یکی از این بازیگران ایالات‌متحده آمریکا بوده است که حتی پس از کشف فناوری شیل که تبدیل به عرضه‌کننده بزرگ نفت میشود، با اتخاذ سیاست‌ها و طرح‌های ...
بیشتر
سازمان اوپک با هدف ایفای نقش بیشتر در نظام انرژی بین‌المللی تأسیس میشود و در گذر زمان بازیگران و دولت‌های فرا اوپکی نیز در تلاش بوده‌اند تا بر عملکرد و جایگاه این سازمان نفوذ داشته باشند. یکی از این بازیگران ایالات‌متحده آمریکا بوده است که حتی پس از کشف فناوری شیل که تبدیل به عرضه‌کننده بزرگ نفت میشود، با اتخاذ سیاست‌ها و طرح‌های گوناگون بر این سازمان نفوذ نماید. بنابراین، این پژوهش سعی دارد تا به این پرسش اساسی بپردازد که سیاستهای انرژی آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ چه تأثیری بر اوپک داشته است؟ در پاسخ به این پرسش مهم این فرضیه مطرح میشود که با کشف فناوری شیل و گسترش آن در دوره ریاست جمهوری ترامپ، آمریکا سعی داشته با رویکردی جدیدی در راستای استقرار یک نظم نوین بین‌المللی انرژی و همچنین ایجاد تغییر در ژئوپلیتیک سنتی انرژی، سازمان اوپک را به حاشیه براند. این پژوهش با روش تبینی و کاربست نظریه رئالیسم و همچنین استفاده از منافع اولیه و ثانویه مشتمل بر اسناد، گزارش‌ها، سخنرانی‌ها، کتب، مقالات و سایت‌های اینترنتی معتبر به تحلیل موضوع می‌پردازد. در پایان، یافته‌های پژوهش مؤید این واقعیت است که برای مسئولین و سیاستگذاران ایران ضروری است تا با شناخت و درک سیاستهای انرژی آمریکا به ویژه در دوران ترامپ و تحولات نظام انرژی جهانی، سعی در رفع تحریم‌ها و همچنین زمینه بازگشت ایران به‌عنوان یکی از بازیگران مهم حوزه انرژی در نظام بین‌الملل را فراهم آورند.
مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
زهرا عزیزی؛ علی مریدیان
چکیده
تأثیر پیشرفت فناوری بر مصرف انرژی از موضوعاتی است که مورد توجه بسیاری از محققین و سیاستگذاران قرار گرفته است. پژوهشگران متعددی تلاش کرده اند این رابطه را بر اساس شاخص های مختلف فناوری ارزیابی کنند. شاخص پیچیدگی اقتصادی یکی از معرف های جدیدی است که در سالهای اخیر برای سنجش سطح دانش و فناوری در ساختار تولید مورد استفاده قرار گرفته ...
بیشتر
تأثیر پیشرفت فناوری بر مصرف انرژی از موضوعاتی است که مورد توجه بسیاری از محققین و سیاستگذاران قرار گرفته است. پژوهشگران متعددی تلاش کرده اند این رابطه را بر اساس شاخص های مختلف فناوری ارزیابی کنند. شاخص پیچیدگی اقتصادی یکی از معرف های جدیدی است که در سالهای اخیر برای سنجش سطح دانش و فناوری در ساختار تولید مورد استفاده قرار گرفته است. در این مقاله از شاخص پیچیدگی اقتصادی به همراه قیمت انرژی و تولید ناخالص داخلی به عنوان عوامل تعیین کننده مصرف انرژی در ایران طی دوره 1355 تا 1396 استفاده شده است. نتایج رگرسیون کوانتایل نشان می دهد که ضرایب متغیرها در چندکها متفاوت است. تأثیر پیچیدگی اقتصادی بر مصرف انرژی در همه چندک ها مثبت بوده است که نشان دهنده تسلط اثر بازگشتی بر مصرف انرژی است. کشش قیمت در همه چندک ها کمتر از یک و در دهک های بالای مصرف کمتر است. در مقابل، کشش درآمدی تقاضای انرژی در دهک‌های بالا بیشتر بوده است.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
آرام امیرنیا؛ منصور زراء نژاد؛ حمیدرضا عبداللهیان؛ سهیل سعیدیان
چکیده
گسترش سریع مناطق شهری در کشورهای صادرکننده نفت خام عضو سازمان اوپک و وابستگی زیاد اقتصاد آنها به مصرف نفت خام، باعث تغییرات جدی زیست‌محیطی در این کشورها شده است. ازاین رو بررسی عوامل تأثیرگذار بر انتشار دی‌اکسیدکربن مانند رشد اقتصادی، مصرف انرژی و شهرنشینی دراین کشورها حائز اهمیت است. دراین مقاله به بررسی تاثیر رشداقتصادی، مصرف ...
بیشتر
گسترش سریع مناطق شهری در کشورهای صادرکننده نفت خام عضو سازمان اوپک و وابستگی زیاد اقتصاد آنها به مصرف نفت خام، باعث تغییرات جدی زیست‌محیطی در این کشورها شده است. ازاین رو بررسی عوامل تأثیرگذار بر انتشار دی‌اکسیدکربن مانند رشد اقتصادی، مصرف انرژی و شهرنشینی دراین کشورها حائز اهمیت است. دراین مقاله به بررسی تاثیر رشداقتصادی، مصرف انرژی و شهرنشینی بر انتشار دی‌اکسیدکربن پرداختیم. دراین مقاله به بررسی تاثیر رشداقتصادی، مصرف انرژی و شهرنشینی بر انتشار دی‌اکسیدکربن پرداختیم. بدین منظور نمونه‌ای شامل ۸ کشورعضو سازمان اوپک برای دوره ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ انتخاب شد. با توجه به وجود اثر مجاورت از اقتصادسنجی فضایی برای بررسی اثرات سرریز از کشورهای همسایه استفاده شده است. نتایج نشان دادکه وابستگی فضایی در بین کشورهای بررسی شده وجود دارد. تجزیه و تحلیل سرریز فضایی به تفکیک نشان داد که هر دو اثر رشداقتصادی و جمعیت شهری محلی (مستقیم) و سرریزفضایی (غیر مستقیم) انتشاردی‌اکسیدکربن کربن در هر کشور و کشورهای همسایه را افزایش میدهد، ولی میزان اثر مستقیم بیش از میزان اثر غیرمستقیم بر کشورهای دیگر است. این واقعیت که آلودگی محیط زیست ناشی از رشد اقتصادی و توسعه مناطق شهری و افزایش مصرف انرژی‌های تجدیدناپذیر درهرکدام از این کشورهای مورد مطالعه بر کیفیت محیط‌زیست کشورهای همسایه نیز تاثیر می‌گذارد، زمینه همکاری را بین کشورهای عضو سازمان اوپک که در مجاورت یکدیگر قرار دارند، برای توسعه فناوری تولید انرژی‌های پاک (انواع انرژی های تجدیدپذیر) را فراهم میکند.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
زهرا شرکاء؛ حسین راغ فر
چکیده
چکیده:
یکی از مهمترین مسائل در سطح بین الملل در صنعت نفت موضوع قراردادهای بخش بالادستی این صنعت است. تغییر و تحول این قراردادها همواره موجب تغییر سهم طرفین قرارداد در آنها و در ارتباط مستقیم با میزان اهمیت منابع هیدروکربنی در اقتصاد جهانی بوده است. هر قدر این نکته پر رنگ تر جلوه نموده است ساختار قراردادها و جایگاه طرفین در آنها پیچیده ...
بیشتر
چکیده:
یکی از مهمترین مسائل در سطح بین الملل در صنعت نفت موضوع قراردادهای بخش بالادستی این صنعت است. تغییر و تحول این قراردادها همواره موجب تغییر سهم طرفین قرارداد در آنها و در ارتباط مستقیم با میزان اهمیت منابع هیدروکربنی در اقتصاد جهانی بوده است. هر قدر این نکته پر رنگ تر جلوه نموده است ساختار قراردادها و جایگاه طرفین در آنها پیچیده تر شده است.
در این پژوهش به مقایسه دو الگوی قراردادی نفتی ایران (IPC) و مناطق نفت خیز جنوب (NISOC) که اخیرا در صنعت نفت ایران مطرح شدند، میپردازیم. این مقایسه با استفاده از معیارهای قرارداد بهینه از منظر اقتصاد هزینه مبادله صورت گرفته است. پرسشنامه ای براساس تحلیل سلسله مراتبی AHP فازی طراحی و در اختیار خبرگان این صنعت قرار گرفت تا نظرات آنها را با توجه به معیارها و گزینهها جویا شویم. براساس نتایج بدست آمده الگوی قراردادی مناطق نفت خیز جنوب (NISOC) از نظر خبرگان این صنعت با توجه به معیارهای اقتصاد هزینه مبادله الگوی بهینه در مقایسه این دو قرارداد معرفی شد.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
سحر دشتبان فاروجی؛ حسن درگاهی
چکیده
مطالعه جایگاه ایران در شبکه تجارت بین‌المللی گاز طبیعی نشان میدهد که به‌رغم آن که ایران دومین کشور دارنده منابع گاز طبیعی جهان است و موقعیت ویژهای نیز در ترانزیت گاز طبیعی داراست ولی بازیگر مهمی در شبکه تجارت بین‌المللی گاز طبیعی بشمار نمی‌آید. یکی از مسائل مهم برای گسترش تجارت بین‌المللی گاز، بررسی امکان صادرات گاز طبیعی ایران ...
بیشتر
مطالعه جایگاه ایران در شبکه تجارت بین‌المللی گاز طبیعی نشان میدهد که به‌رغم آن که ایران دومین کشور دارنده منابع گاز طبیعی جهان است و موقعیت ویژهای نیز در ترانزیت گاز طبیعی داراست ولی بازیگر مهمی در شبکه تجارت بین‌المللی گاز طبیعی بشمار نمی‌آید. یکی از مسائل مهم برای گسترش تجارت بین‌المللی گاز، بررسی امکان صادرات گاز طبیعی ایران در آینده پیشرو است. مطالعه حاضر تلاش دارد تا با برآورد و شبیه سازی یک الگوی اقتصادسنجی شامل متغیرهای اقتصاد کلان و انرژی، چشم انداز تقاضای داخلی و تراز گاز طبیعی در شرایط مختلف اقتصاد کلان ایران را تحلیل و توان صادرات گاز طبیعی را امکان سنجی کند. نتایج شبیه‌سازی نشان میدهد اولاً در تداوم سیاستهای موجود، روند نامطلوب بهره وری کل عوامل تولید در سطح اقتصاد کلان و ناکارایی اقتصادی در مصرف انرژی ادامه خواهد داشت. ثانیاً، اصلاحات اقتصادی در جهت افزایش رشد اقتصادی، بدون توجه به اصلاحات بخش انرژی، منجر به منفی شدن تراز گاز طبیعی خواهد شد. ثالثاً، برای کاهش شدت انرژی فقط نمیتوان به اصلاح قیمتی تاکید داشت بلکه باید عوامل غیرقیمتی همچون بهبود فناوری به منظور افزایش کارایی انرژی مورد توجه قرار گیرد. بنابراین، سیاستهای اصلاحی در شرایط اقتصاد کلان و بخش انرژی کشور، به منظور صرفه جویی در مصرف گاز طبیعی، از طریق ترکیب سیاستهای قیمتی و غیرقیمتی، به منظور امکان صادرات گاز طبیعی و ورود کشور به تجارت بین المللی گاز در افق پیشرو ضروری است. بعلاوه انجام سرمایه‌گذاری‌های لازم برای استفاده از عرضه بالقوه گاز طبیعی دارای اهمیت است.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
خالد الجمعه؛ تیمور محمدی؛ عاطفه تکلیف؛ تورج دهقانی
چکیده
در این مطالعه برآوردِ مسیر بهینه تولید از میدان نفتی یادآوران و عملیات حفاری آن که به‌دلیل مجاورت با کشور عراق از اهمیت ویژهای برخوردار است، با استفاده از داده‌های واقعی میدان و به‌وسیله الگوریتم SQP توسط نرم‌افزار متلب بررسی شده‌است. ابتدا تابع هدف، قیود هر مدل قراردادی، و هزینه تعریف شده و بر پایه داده‌های میدان بیان شده‌اند. ...
بیشتر
در این مطالعه برآوردِ مسیر بهینه تولید از میدان نفتی یادآوران و عملیات حفاری آن که به‌دلیل مجاورت با کشور عراق از اهمیت ویژهای برخوردار است، با استفاده از داده‌های واقعی میدان و به‌وسیله الگوریتم SQP توسط نرم‌افزار متلب بررسی شده‌است. ابتدا تابع هدف، قیود هر مدل قراردادی، و هزینه تعریف شده و بر پایه داده‌های میدان بیان شده‌اند. برای تابع هدف، قیمت نفت بر اساس سناریوی قیمتی مرجع و با تکیه بر پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) تعین شده‌است. تابع هزینه نیز بر اساس مدل کائو و همکاران (2009) تعریف شده با استناد به داده‌های میدان و نیز اطلاعات تاریخی میدان (دوره توسعه فاز یک) با هدف کاربستِ آن برای میدان یادآوران تعدیل شده است. در نهایت مدل‌های قراردادی تصریح‌شده به‌وسیله الگوریتم SQP توسط نرم‌افزار متلب حل گردید. نتایج مطالعه نشان میدهد که کارآمدترین قراردادهای نفتی قراردادهای نفتی ایران با کف هزینه سرمایه‌ای کم و بدون هیچ محدودیت تعداد چاه‌های حفرشده است. در این پژوهش اثبات گردید که قرارداد بیع متقابل با سقف هزینه سرمایه‌ای غیر مناسب با ضریب بازیافت میدان کمترین کارآمدی را ثبت کرده است. همچنین اضافه‌نمودنِ قید تعداد چاه‌های حفرشده بیش از حد مناسب به کارآمدی قرارداد نفتی ایران لطمه می‌زند. تعیین کف هزینه سرمایه‌ای بالا نیز باعث میشود که کارآمدی قراداد نفتی ایران کاهش یابد. به‌هرحال قرارداد نفتی ایران می‌تواند جایگزین مناسبی برای قرارداد بیع متقابل باشد.
)
