• سیاستگذاری‌های اقتصادی و مالی در حوزه‌های فوق‌الذکر در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی
سارا اکبری؛ تیمور محمدی؛ حمیدرضا ارباب؛ رضا طالبلو
چکیده
قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی به همدیگر مرتبط هستند و تلاطمات قیمت آنها تقریباً موازی است. بنگاههایی که از این نفت خام در محصولات خود استفاده می‌کنند با ریسک تلاطم قیمت روبه‌رو هستند که البته این تلاطم در هردوره‌ای رفتار متفاوتی از خود نشان می‌دهد که تحت عنوان رژیم‌های متفاوت نفتی شناخته می‌شود. با این فلسفه که اقتصاد دچار تلاطم ...
بیشتر
قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی به همدیگر مرتبط هستند و تلاطمات قیمت آنها تقریباً موازی است. بنگاههایی که از این نفت خام در محصولات خود استفاده می‌کنند با ریسک تلاطم قیمت روبه‌رو هستند که البته این تلاطم در هردوره‌ای رفتار متفاوتی از خود نشان می‌دهد که تحت عنوان رژیم‌های متفاوت نفتی شناخته می‌شود. با این فلسفه که اقتصاد دچار تلاطم بوده و خریداران دچار زیان هستند، خریداران اصولاً در تلاشند که با یک دارایی دیگر دارایی اصلی خود را مصون کنند و این مصون‌سازی در رژیم‌های متفاوت بازده با نرخ‌های متفاوتی را به همراه دارد. درنتیجه نیاز به ارائه یک الگو برای این فضا می‌باشد. از دیرباز معلوم شده طبق مقاله همیلتون (1989) قیمت نفت دارای رژیم‌های متفاوت است و لذا در مجموع در این پژوهش با این دیدگاه سعی می‌شود که نسبت بهینه مصون‌سازی تحت رژیم‌های متفاوت قیمت نفت با استفاده از مدل ضریب همبستگی پویای متناسب با تغییر رژیم برآورد شود. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش بازده ماهانه قیمت نفت وطلا از سال فروردین 1390 الی اسفند 1398 بوده است. در این پژوهش، مدل در نرم‌افزار متلب اجرا شده است. پس از اجرای مدل این نتیجه حاصل می‌شود که نسبت مصون‌سازی بهینه تحت رژیم 1 (اولین تغییر قیمتی با اهمیت مشاهده‌شده در دو بازار) معادل 66 درصد و تحت رژیم دوم (دومین تغییر قیمتی با اهمیت مشاهده شده در دو بازار) معادل 26 درصد است.
مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
سید علی امامی؛ سید یحیی ابطحی؛ زهره طباطبایی نسب؛ محمد علی دهقان تفتی
چکیده
در این مطالعه، رابطه بین مصرف انرژی و بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش صنعت در ایران با استفاده از روابط غیرخطی از نوع آستانه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج برآورد یک مدل دو آستانه‌ای در نمونه‌ای شامل داده‌های مربوط به 110 شاخه صنعتی طی سال‌های 1398-1381 نشان می‌دهد تأثیر مصرف انرژی بر بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش صنعت، یک اثر وابسته ...
بیشتر
در این مطالعه، رابطه بین مصرف انرژی و بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش صنعت در ایران با استفاده از روابط غیرخطی از نوع آستانه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج برآورد یک مدل دو آستانه‌ای در نمونه‌ای شامل داده‌های مربوط به 110 شاخه صنعتی طی سال‌های 1398-1381 نشان می‌دهد تأثیر مصرف انرژی بر بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش صنعت، یک اثر وابسته به وضعیت یا وابسته به رژیم مصرف انرژی است و ضرایب متغیر مصرف انرژی در همه رژیم‌ها بر بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش صنعت، منفی و معنی‌دار هستند. چنانچه نسبت ارزش انرژی مصرف‌شده به ارزش محصولات تولیدشده در بخش صنعت ایران از آستانه مشخصی تجاوز کند تأثیر منفی مصرف انرژی بر بهره‌وری کل عوامل تولید شدت می‌گیرد. همچنین، تأثیر مصرف انرژی بر بهره‌وری کل عوامل تولید در بخش صنعت، یک اثر وابسته به وضعیت یا وابسته به رژیم بهره‌وری کل عوامل تولید نیز هست به‌گونه‌ای که در وضعیت‌ها یا رژیم‌های پایین بهره‌وری، اثر مصرف انرژی بر بهره‌وری صنایع قابل‌توجه است اما در وضعیت‌ها یا رژیم‌های بالای بهره‌وری، اثر مصرف انرژی بر بهره‌وری تا حد زیادی کاهش می‌یابد. ازاین‌رو صنایع با بهره‌وری بالاتر از تأثیر منفی بسیار کمتری از مصرف انرژی بر بهره‌وری خود برخوردار هستند.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
منصور زراء‌نژاد؛ آرام امیرنیا
چکیده
هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی بر انتشار دی‌اکسیدکربن است، که به‌عنوان معیاری برای آلودگی محیط زیست در ایران برای دورۀ زمانی 1397-1352 استفاده شده است. به منظور اندازه‌گیری عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر آلودگی محیط زیست، لازم است که به مطالعه تأثیر کوتاه‌مدت و بلندمدت مصرف نفت کوره، شهرنشینی، رشد اقتصادی ...
بیشتر
هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی بر انتشار دی‌اکسیدکربن است، که به‌عنوان معیاری برای آلودگی محیط زیست در ایران برای دورۀ زمانی 1397-1352 استفاده شده است. به منظور اندازه‌گیری عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر آلودگی محیط زیست، لازم است که به مطالعه تأثیر کوتاه‌مدت و بلندمدت مصرف نفت کوره، شهرنشینی، رشد اقتصادی بر انتشار دی‌اکسیدکربن در ایران پرداخت؛ بدین‌منظور از مدل «خودرگرسیون با وقفه‌های توزیعی گسترده» استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد ضریب تصحیح خطای به‌دست آمده در این مدل نشان می‌دهد که در هر دوره 33 درصد از خطای عدم تعادل کوتاه مدت، برای دستیابی به تعادل بلندمدت را تعدیل نماید. طبق برآورد انجام شده، افزایش مصرف نفت کوره، شهرنشینی و رشد اقتصادی هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت تأثیر مثبتی بر انتشار دی‌اکسیدکربن دارد. همچنین نتایج بلندمدت حاکی از آن است که با افزایش یک درصد تولید ناخالص داخلی، مصرف نفت کوره و جمعیت شهری به ترتیب 849/0، 166/0 و 566/1 درصد انتشار دی‌اکسیدکربن را افزایش می‌دهد. لذا اولین اقدام در جهت کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن در کشور، توجه به میزان مصرف نفت کوره است، از این رو می‌توان سیاستگذاری‌هایی جهت استفاده از انرژی‌های جایگزینی مانند انرژی‌های تجدیدپذیر برای کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن پرداخت.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
محمد صیادی؛ میلاد محمدخانی؛ حسین حافظی
چکیده
هدف اصلی این تحقیق طراحی شاخص عملکرد اقتصادی - انرژی - زیست‌محیطی «تری ای‌پی‌آی»[1] برای اقتصاد ایران با تعمیم روش‌شناسی خراموف و لی (2013) و ارزیابی نحوه اثرگذاری متغیرهای تحقیق روی شاخص ترکیبی عملکرد طی دوره زمانی 1991 تا 2021 در قالب مدل پارامترهای زمان - متغیر است. متغیرهای شاخص ترکیبی شامل نرخ تورم، نرخ بیکاری، رشد اقتصادی، نسبت ...
بیشتر
هدف اصلی این تحقیق طراحی شاخص عملکرد اقتصادی - انرژی - زیست‌محیطی «تری ای‌پی‌آی»[1] برای اقتصاد ایران با تعمیم روش‌شناسی خراموف و لی (2013) و ارزیابی نحوه اثرگذاری متغیرهای تحقیق روی شاخص ترکیبی عملکرد طی دوره زمانی 1991 تا 2021 در قالب مدل پارامترهای زمان - متغیر است. متغیرهای شاخص ترکیبی شامل نرخ تورم، نرخ بیکاری، رشد اقتصادی، نسبت کسری بودجه به تولید ناخالص داخلی و تغییرات شدت انرژی و شدت انتشار دی‌اکسیدکربن است. شاخص عملکرد طراحی شده به‌صورت وزنی و غیر وزنی محاسبه شده و با فیلتر هودریک - پرسکات جزء روند از جزء سیکلی تفکیک و وقایع‌نگاری مربوط به نقاط حداکثر و حداقل شاخص انجام شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، روند بلندمدت شاخص عملکرد در بازه بین اعداد 35 تا 60 درصد قرار دارد که به‌طور متوسط نسبت به عدد مبنای شاخص (100 درصد) اختلاف قابل‌توجهی دارد. وقایع‌نگاری نقاط حداکثر و حداقل شاخص نشان می‌دهد، ضعیف‌ترین عملکرد براساس شاخص ترکیبی مربوط به دوره‌های اجرای سیاست تعدیل ساختاری (سال 1994 و 1995)، دور اول اعمال تحریم‌های اقتصادی (2012) و تشدید تحریم‌های اقتصادی در دور اخیر تحریم‌ها (سال 2019) و بهترین عملکرد مربوط به دو دوره ثبات نسبی متغیرهای اقتصاد کلان (سال 2000) و دوره زمانی اجرایی شدن توافق برجام (سال 2016) است. نتایج حاصل از کاربرد مدل پارامترهای زمان - متغیر نشان می‌دهد، طی دوره زمانی پس از سال 2011 تا سال 2021، بیشترین ضریب تأثیر منفی بر روی شاخص عملکرد طراحی شده را متغیر نسبت کسری بودجه به تولید ناخالص داخلی داشته است.
مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
سیما عربانی؛ معصومه لطیفی بنماران
چکیده
در طول دهۀ گذشته، قیمت بین‌المللی نفت خام، نوسانات مکرری را تجربه کرده و همین پژوهشگران را برانگیخته است تا چگونگی تأثیر عدم قطعیت قیمت نفت را بر فعالیت‌های اقتصادی و بازارهای مالی بررسی کنند. نفت، به‌عنوان یک عامل ورودی مستقیم یا غیرمستقیم، می‌تواند به شدت بر هزینۀ تولید و انتظارات سودآوری شرکت‌ها تأثیر بگذارد. بر این اساس، ...
بیشتر
در طول دهۀ گذشته، قیمت بین‌المللی نفت خام، نوسانات مکرری را تجربه کرده و همین پژوهشگران را برانگیخته است تا چگونگی تأثیر عدم قطعیت قیمت نفت را بر فعالیت‌های اقتصادی و بازارهای مالی بررسی کنند. نفت، به‌عنوان یک عامل ورودی مستقیم یا غیرمستقیم، می‌تواند به شدت بر هزینۀ تولید و انتظارات سودآوری شرکت‌ها تأثیر بگذارد. بر این اساس، تغییرات قیمت نفت می‌تواند نحوۀ تصمیم‌گیری و عملکرد شرکت را تغییر دهد. در همین راستا، در پژوهش پیشِ‌رو به بررسی اثرگذاری نوسانات قیمت نفت خام بر معیارهای اهرمی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است. برای این منظور از داده‌های 160 شرکت منتخب طی دورۀ زمانی 1391 تا 1399 استفاده شده است. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده نیز از روش داده‌های تابلویی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که نوسانات قیمت نفت خام بر معیارهای اهرمی شرکت‌های بورسی اثرات منفی و معناداری داشته است. برهمین‌اساس، نتیجه‌گیری می‌شود که شرکت‌ها تقاضای تأمین مالی را برای عبور از عدم قطعیت قیمت نفت کاهش می‌دهند. بنابراین افزایش عدم قطعیت قیمت نفت می‌تواند شرکت‌ها را برای کاهش تقاضای تأمین مالی خارجی و در نتیجه، کاهش اهرم‌ها برانگیزد.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
پریسا مهاجری؛ علی فریدزاد؛ فاطمه امیرجهانی
چکیده
تولید نفت خام و گاز طبیعی به طور یکنواخت و همگن در بین استان‌های کشور توزیع نشده و بخش عمده‌ای از مصرف در استان‌هایی صورت می‌گیرد که نقش چندانی در تولید ندارند. بنابراین، وقوع هر اختلالی در تولید نفت و گاز می‌تواند به منزله تهدیدی برای تولید ناخالص داخلی تمامی استان‌ها قلمداد شود. در این مقاله با محاسبه جدول داده - ستانده چهار منطقه‌ای ...
بیشتر
تولید نفت خام و گاز طبیعی به طور یکنواخت و همگن در بین استان‌های کشور توزیع نشده و بخش عمده‌ای از مصرف در استان‌هایی صورت می‌گیرد که نقش چندانی در تولید ندارند. بنابراین، وقوع هر اختلالی در تولید نفت و گاز می‌تواند به منزله تهدیدی برای تولید ناخالص داخلی تمامی استان‌ها قلمداد شود. در این مقاله با محاسبه جدول داده - ستانده چهار منطقه‌ای (تهران، خوزستان، منطقه نفتی و منطقه غیرنفتی) برای سال 1395 و به‌کارگیری روش حذف فرضی دیازنباخر و لهر (2013)، تأثیر کاهش جزئی و کامل تولید نفت و گاز در دو منطقه خوزستان و سایر مناطق نفتی بر ارزش افزوده 71 بخش اقتصادی در هر یک از چهار منطقه برآورد شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که اولاً در پی حذف بخش نفت و گاز در خوزستان، ارزش افزوده این منطقه با کاهش 32 درصدی روبه‌رو گردد، در حالی که حذف بخش متناظر در منطقه نفتی، ارزش افزوده منطقه نفتی را 14 درصد کاهش می‌دهد. ثانیاً، کاهش نسبی در ارزش افزوده بخش‌های اقتصادی و سهم هریک از بخش‌ها از کاهش ارزش افزوده هر منطقه در پی قطع تولید نفت و گاز خوزستان و منطقه نفتی به شدت بستگی به ساختار اقتصادی منطقه مورد بررسی دارد. بخش خدمات در استان تهران و بخش زراعت و باغداری در سایر مناطق غیرنفتی، بالاترین سهم را از کاهش ارزش افزوده کل در هریک از این مناطق به خود اختصاص می‌دهند. به نظر می‌رسد متنوع‌سازی منابع و مناطق عرضه انرژی، بهینه‌سازی مصرف سوخت و نوسازی ناوگان حمل و نقل از مهم‌ترین راهکارهای ارتقای تاب‌آوری محسوب شوند.
