نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه ابوعلی سینا، همدان، ایران

2 استاد، گروه اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه ابوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

تأمین انرژی و تضمین امنیت انرژی برای کشورها هدف حیاتی برای دستیابی به رشد و توسعه پایدار است. امنیت انرژی توانایی یک کشور برای برآوردن تقاضای انرژی فعلی و آتی و همچنین تاب‌آوری و واکنش به حداقل‌سازی تکانه‌های سیستمی اختلال در عرضه را فراهم می‌کند. در این مطالعه با استفاده از پنج بعد: موجود بودن، در دسترس بودن، مقرون به صرفه بودن، قابل قبول بودن و قابل توسعه بودن، و همچنین با استفاده از روش تاپسیس و وزن‌دهی آنتروپی، شاخص ترکیبی امنیت انرژی ایران برای دوره 1359 تا 1398 اندازه‌گیری شده است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که امنیت انرژی ایران در دوره مورد بررسی روند کاهشی داشته است. بالاترین میزان امنیت انرژی در سال 1361 و برابر با 716/0 و کمترین میزان آن 272/0 و مربوط به سال 1397 بوده است. همچنین میزان امنیت انرژی در بازه‌های زمانی 1359 تا 1366 و 1370 تا 1372 بالاتر از 5/0، و در بازه‌های زمانی 1367 تا 1369و 1373 تا 1398 پایین‌تر از 5/0 قرار داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Introducing a Composite Index for Measuring and Evaluating Energy Security in Iran

نویسندگان [English]

  • Esmael Torkamani 1
  • Mohammad Hassan Fotros 2

1 Ph.D. in Economics, Faculty of Economic and Social Sciences, Abu Ali Sina University, Hamadan, Iran

2 Professor, Department of Economics, Faculty of Economic and Social Sciences, Abu Ali Sina University, Hamadan, Iran

چکیده [English]

Energy supply and ensuring energy security for countries is a vital goal to achieve growth and sustainable development. Energy security provides a country's ability to meet current and future energy demand, resilience, and responsiveness to minimize systematic shocks to supply disruptions. This study uses five dimensions; Availability, Accessibility, Affordability, Acceptability, and Develop-ability, as well as by using entropy-weight and TOPSIS method, the composite index of Iran's energy security for the period 1980-2019 has been measured. The results show that Iran's energy security has decreased in the period under review. The highest level of energy security was 0.716 in 1982 and the lowest level was 0.272 in 2018. Also, the level of energy security was higher than 0.5 in the periods 1980 to 1987 and 1991 to 1993, and lower than 0.5 in the periods 1988 to 1990 and 1994 to 2019.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Energy Security
  • TOPSIS Method
  • Entropy-Weight
  • Composite Index
انتظار المهدی، مصطفی. (1393). اندازه‌گیری شاخص‌های امنیت انرژی: بهره‌وری داشتن؛ با تأکید بر کشورهای عمده تولیدکننده جهان اسلام، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، شماره 10: 51-31.
حیدری فتح‌آباد، علی و تکلیف، عاطفه. (1397). بررسی رابطه امنیت تقاضای صادرات نفت خام و سرمایه‌گذاری بخش بالادستی صنعت نفت در کشورهای عضو اوپک، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، شماره 28: 81-51.
درخشان، مسعود. (1391). امنیت انرژی و تحولات آینده بازارهای نفت و گاز، فصلنامه راهبرد، شماره 64: 188-159.
عسگری، حشمت اله و بهنود، عباس. (1398). تعیین یک شاخص ترکیبی برای اندازه‌گیری میزان امنیت عرضه برق در ایران، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، شماره 30: 122-93.
کریمی، محمدصادق و علیدوستی، علی. (1393). ارزیابی آسیب‌پذیری انرژی در ایران با استفاده از شاخص ترکیبی کمی آسیب‌پذیری انرژی، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی- امنیتی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، شماره 1: 146-115.
مزرعتی، محمد. (1386). امنیت انرژی، دو روی یک سکه: امنیت عرضه و امنیت تقاضای انرژی، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، شماره 13: 87-71.
ملکی، عباس. (1389). امنیت انرژی، ایران و مسائل دریای خزر، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 70: 160-121.
ملکی، عباس. (1393). سیاست‌گذاری انرژی، تهران، نشر نی
Abdullah, F. B., Iqbal, R., Jawaid, M., Memon, I., Mughal, S., Memon, F. S. and Rizvi, S. S. A. (2021). Energy security index of Pakistan (ESIOP). Energy Strategy Reviews, 38, 100710.
Ang, B. W., Choong, W. L. and Ng, T. S. (2015). Energy security: Definitions, dimensions and indexes. Renewable and sustainable energy reviews, 42, 1077-1093.
Asgari, H. and Behnood, A. (2019). Determination of a composite index to measure the security of electricity supply in Iran. Iranian Energy Economics, 8 (30), 93-122. [In Persian]
Asia Pacific Energy Research Centre (APERC). (2007). A Quest for Energy Security in the 21st Century: Resources and Constraints. Japan: Tokyo.
Augutis, J., Krikštolaitis, R., Martišauskas, L., Urbonienė, S., Urbonas, R. and Ušpurienė, A. B. (2020). Analysis of energy security level in the Baltic States based on indicator approach. Energy, 199, 117427.
Bohi, D. R. and Toman, M. A. (1993). Energy security: externalities and policies. Energy policy, 21 (11), 1093-1109.
Derakhshan, M. (2012). Energy Security and Future Developments in Oil and Gas Markets. Rahbord, 21 (64), 159-188. [In Persian]
Dike, J. C. (2013). Measuring the security of energy exports demand in OPEC economies. Energy policy, 60, 594-600.
Dobbie, M. J. and Dail, D. (2013). Robustness and sensitivity of weighting and aggregation in constructing composite indices. Ecological Indicators, 29, 270-277.
Entezarulmahdi, M. (2014). Measuring Energy Security Indicators: Efficiency with Emphasis on the Major Countries of the Islamic World. Political studies of Islamic world, 3 (10), 31-51. [In Persian]
Fang, D., Shi, S. and Yu, Q. (2018). Evaluation of sustainable energy security and an empirical analysis of China. Sustainability, 10 (5), 168.
Global Energy Institute (GEI). (2018). International index of energy security risk: Assessing risk in a global energy market. Available at: https://www. Global energy institute.org/energy-security-risk-index. Publishers.
Heydari Fathabad, A. and Taklif, A. (2018). Investigating the relationship between security of crude oil exports demand and investment in the upstream oil industry in OPEC member countries. Iranian Energy Economics, 7 (28), 51-81. [In Persian]
Hughes, L. (2012). A generic framework for the description and analysis of energy security in an energy system. Energy Policy, 42, 221-231.
Intharak, N., Julay, J. H., Nakanishi, S., Matsumoto, T., Sahid, E. J. M., Aquino, A. G. O. and Aponte, A. A. (2007). A quest for energy security in the 21st century. Asia Pacific Energy Research Centre Report.
Karimi. M. S. and Alidoosti. A. (2015). Assessment of energy vulnerability in Iran using quantitative composite index of energy vulnerability. Protective & security researches, 3 (9), 115-146. [In Persian]
Kruyt, B., Van Vuuren, D. P., de Vries, H. J. and Groenenberg, H. (2009). Indicators for energy security. Energy policy, 37 (6), 2166-2181.
Le, T. H. and Nguyen, C. P. (2019). Is energy security a driver for economic growth? Evidence from a global sample. Energy policy, 129, 436-451.
Maleki, A. (2011). Energy Security: Iran and the Caspian Sea Issues, ‍Central Asia and The Caucasus Journal, 16 (70), 121-160. [In Persian]
Maleki, A. (2015). Energy policy. Tehran. Ney publication. [In Persian]
Martchamadol, J. and Kumar, S. (2012). Thailand's energy security indicators. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16 (8), 6103-6122.
Mazraati, M. (2007). Two Faces of Energy Security: Energy Supply and Demand. Energy. Economics Review, 4 (13), 71-87. [In Persian]
Munoz, B., García-Verdugo, J. and San-Martín, E. (2015). Quantifying the geopolitical dimension of energy risks: A tool for energy modelling and planning. Energy, 82, 479-500.
Narula, K. (2014). Is sustainable energy security of India increasing or decreasing? International Journal of Sustainable Energy, 33 (6), 1054-1075.
Narula, K. and Reddy, B. S. (2016). A SES (sustainable energy security) index for developing countries. Energy, 94, 326-343.
Nawaz, S. M. N. and Alvi, S. (2018). Energy security for socio-economic and environmental sustainability in Pakistan. Heliyon, 4 (10), e00854.
Radovanović, M., Filipović, S. and Pavlović, D. (2017). Energy security measurement-A sustainable approach. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 68, 1020-1032.
Ren, J. and Sovacool, B. K. (2014). Quantifying, measuring, and strategizing energy security: Determining the most meaningful dimensions and metrics. Energy, 76, 838-849.
Scheepers, M., Seebregts, A., de Jong, J. and Maters, H. (2007). EU standards for energy security of supply. Gas, 52 (6), 86.
Sovacool, B. K. (2011). Evaluating energy security in the Asia pacific: Towards a more comprehensive approach. Energy policy, 39 (11), 7472-7479.
Sovacool, B. K. (2013). An international assessment of energy security performance. Ecological Economics, 88, 148-158.
Tongsopit, S., Kittner, N., Chang, Y., Aksornkij, A. and Wangjiraniran, W. (2016). Energy security in ASEAN: A quantitative approach for sustainable energy policy. Energy policy, 90, 60-72.
Winzer, C. (2012). Conceptualizing energy security. Energy policy46, 36-48.
Yao, L. and Chang, Y. (2014). Energy security in China: a quantitative analysis and policy implications. Energy Policy, 67, 595-604.
Yergin, D. (1988). Energy Security in the 1990s. Foreign Aff., 67, 110.[1]                    
 
.