نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی جهانی افزایش چشمگیری داشته است. این موضوع به‌ویژه برای کشوری مثل ایران که بخش اعظم اقتصاد آن متکی بر درآمدهای حاصل از سوخت‌های فسیلی است، پیامدهای ژئوپلیتیکی به دنبال خواهد داشت. مقاله حاضر با بررسی روند گذار اقتصاد جهانی و منطقه‌‌ای به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک، تلاش دارد جایگاه ایران را در آینده نظم در حال گذار انرژی ترسیم کند. سؤال اصلی مقاله این است که در عصر گذار انرژی که سوخت‌های پاک محرکه اقتصاد جهانی خواهند بود، ایران چه جایگاهی در چشم‌انداز ژئوپلیتیک اقتصاد انرژی جهانی 2050 خواهد داشت؟ روش پژوهش از نوع کیفی و مبتنی بر سناریونویسی و ابزار گردآوری داده‌ها مبتنی بر مصاحبه و پیمایش پنل خبرگی است. یافته‌های پژوهش در قالب چهار سناریوی محتمل شامل، «تحقق توسعه پایدار و گذار به طلای سبز»، «گذار تدریجی و مستقل به سوی توسعه پایدار و طلای سبز»، «توسعه مبتنی بر طلای سیاه» و «درماندگی توسعه با طلای سیاه» ارائه شده است. این سناریوها طیف گسترده‌ای از وضعیت‌های ممکن را شامل می‌شوند. آشنایی با روایت هرکدام از این سناریوها و مقایسه مطلوبیت آنها، کنشگران و تصمیم‌گیران را قادر می‌سازد تا در سیاست‌گذاری‌های حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر حالت‌های مختلف را مدنظر داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Political Economy of Renewable Energy and Scenarios for Iran in the Energy Transition to 2050 Outlook

نویسندگان [English]

  • Ali Esmaeili Ardakani
  • Morteza Shokri

Assistant Professor of Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

In recent years, the share of renewables in the global energy basket has increased significantly. This will have geopolitical consequences, especially for a country like Iran, whose economy is largely dependent on fossil fuel revenues. By examining the transition process of the global and regional economy towards renewable and clean energy, this article tries to outline Iran's position in the energy transition perspective. The main question is: how will Iran position itself in the global energy transition outlook to 2050? Through scenario planning, the authors identified four possible scenarios, including "meeting sustainable development and transition to green gold", "gradual and independent transition to sustainable development and green gold", "development based on black gold" and "development locked with black gold". They cover a wide range of possible futures. By knowing these scenarios and comparing their desirability, policymakers will be able to properly assess the costs and opportunities of the transition to clean energy in different situations.
s

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Renewable energies
  • energy transition era
  • geopolitics
  • driving forces
  • scenarios and uncertainty
ابراهیمی، قائد؛ دهقانی، علی و فتاحی، محمد. (1397). بررسی تأثیر انواع انرژی‌های تجدیدپذیر بر رشد اقتصادی ایران. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال نهم، شماره 35، 148-137.
پدرام، عبدالرحیم و احمدیان، مهدی. (1394). آموزه‌ها و آزموده‌های آینده‌پژوهی. تهران، مؤسسه افق آینده‌پژوهی راهبردی.
تهامی‌پور، مرتضی؛ عابدی، سمانه؛ کریمی بابا احمدی، رضا و ابراهیمی‌زاده، مرتضی. (1395). بررسی تأثیر انرژی‌های تجدیدپذیر بر سرانه رشد اقتصادی واقعی ایران. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران ، شماره 19، 77-53.
دایی کریم راد، سعید؛ شیخ بهایی، آزیتا و قبادی، سارا. (1400). ارتباط متقابل انرژی‌های پاک، توسعه سرمایه‌های داخلی و خارجی، رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست در منتخبی از کشورهای در حال توسعه با رویکرد گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 10، شماره 40، 37-11
سلیمانی، احمد و آبرومند آذر، پریسا. (1394). بررسی انرژی‌های تجدیدپذیر و اثرات زیست‌محیطی آن‌ها در ایران. کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی.
عابدی، سمانه؛ دانشمند، آرین و نوریان، شیما. (1398). بررسی عوامل مؤثر بر رشد بهره‌وری سبز در اقتصاد ایران، تحقیقات اقتصادی، دوره 54، شمارة 3، 658-633.
عابدی، سمانه؛ رحمانی دیزگاه، مهسا و زاهدیان، رقیه. (1394). ارتباط میان انتشار گاز 2CO، انرژی‌های تجدیدپذیر، انرژی فسیلی و رشد اقتصادی در ایران. سومین همایش سراسری محیط زیست، انرژی و پدافند زیستی، مؤسسه آموزش عالی مهر اروند، گروه ترویجی دوستداران محیط زیست، تهران، ایران.
عباسی گودرزی، علی و ملکی، عباس. (1396) سیاست‌گذاری جمهوری اسلامی ایران در بهره‌برداری بهینه از منابع انرژی تجدیدپذیر، مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره 7، شماره 23، 159-174.
محمدی، نعیمه و دانایی‌فرد، حسن. (1398). الگـوی حکمرانی مشارکتی توسعۀ انرژی تجدیدپذیر ایران. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، بهار 1398، شماره 30.
Abbasi G.A. and Maleki, A. (2015). Politicization of the Islamic Republic of Iran in Exploitation. Strategic Studies of Public Policy, Summer 2016, Number 23, pp. 159-174. [In Persian].
Abedi, S., Daneshmand, A. and Noorian.Sh (2017). Investigation of the effective factors on green productivity growth in economy of Iran. Economic Research, Volume 54, Number 3, pp. 633-658. [In Persian]
Abedi, S., Rahmani Dizgah. M. and Zahedian, R. (2014). The relationship between CO2 emissions, renewable energies, fossil energy and economic growth in Iran. Journal of Economic Research, Volume 46, N. 94,
pp. 151-173 (In Persian).
Al-Saleh, Y. (2009). Renewable energy scenarios for major oil-producing nations: The case of Saudi Arabia. Futures, 41(9), pp. 650-662
Atabi, F. (2004). Renewable energy in Iran: Challenges and opportunities for sustainable development. International Journal of Environmental Science & Technology, 1(1), pp. 69-80.
Bayomi, N.E. and Fernandez, J. (2019). Towards sustainable energy trends in the Middle East: A study of four major emitters. Energies, 12(9),
pp. 1615-1635.
Bouckaert, S. Pales, A. F., McGlade, C., Remme, U., Wanner, B., Varro, L. and Spencer, T. (2021). Net zero by 2050: A roadmap for the global energy sector. (Report NO. 01781941). National Academies. Retrieved from: https://iea.blob.core.windows.net/assets/063ae08a-7114-4b58-a34e-39db 2112d0a2/NetZeroby2050-ARoadmapfortheGlobalEnergySector.pdf
Dai Karim Rad, S., Sheikh Bahai, A. and Ghobadi, S. (1400). The Interrelationship of Clean Energy, Development of Domestic and Foreign Capital, Economic Growth, and Environmental Quality in a Selection of Developing Countries with the Generalized Method of Moments. Iranian Energy Economy Research Journal, Volume 10, Number 40, pp. 11-37. [In Persian]
Energy, E. T. (2021). US Energy Information Administration (EIA) Monthly Energy Review.
Ghaed.E., Dehghani, A. and Fattahi, M. (2019). The Effect of Types of Renewable Resources on the Economic Growth of Iran. Quarterly Journal of Economic Growth and Development Research. Vol. 9, No. 35 (Serial Number 35), pp. 137-148. [In Persian]
Gielen, D., Boshell, F., Saygin, D., Dbazilian, M., Wagner, N. and Gorini, R. (2019). The role of renewable energy in the global energy transformation. Energ Strat Rev, 24(2019), pp. 38-50.
Hache, E. (2018). Do renewable energies improve energy security in the long run?. Inter Econ ,156(2018), pp.127-135.
IRENA, (2020). Irena Query Tool,” Irena Query Tool, accessed May 9, 2020, https://www. irena. org/Statistics/Download-Data
Johnson, R. (2022). The challenges facing Iran's quest for clean and renewable energy. Retrieved from: https://www.diligenciagroup. com/blogs/the-challenges-facing-irans-quest-for-clean-and-renewable-energy
Kalehsar, O. S. (2019). Iran's Transition to Renewable Energy: Challenges and Opportunities. Middle East Policy, 26(2), 62-71.
Minier, Q. (2020). Opportunities for alternative energies deployment in Iran. (Report No. SciencesPo 2020-01), Kuwait, pp. 1-37.
Modor Intelligence (2021). IRAN POWER MARKET - GROWTH, TRENDS, COVID-19 IMPACT, AND FORECASTS (2022-2027). Retrieved from: B2n.ir/w52178
Mohammadi, N. and Danaeifard, H. (2018). Participatory Governance Model of Renewable Energy Development in Iran. Strategic Public Policy Studies, Spring 2018, No. 30, pp. 133-155. [In Persian].
Newell, P. (2019). Trasformismo or transformation? The global political economy of energy transitions. Review of international political economy, 26(1), pp. 25-48.
Noorollahi, Y. Lund, H. Nielsen, S. and Thellufsen, J. Z. (2021). Energy transition in petroleum rich nations: case study of Iran. Smart Energy, 3, 100026.
Nováky, Erzsébet and Sáfrányné Gubik, Andrea (2018) Handling Uncertainty in Futures Studies. In: Security challenges in the 21st century. Dialóg Campus Kiadó, BUDAPEST, pp. 501-525. ISBN 9786155920769
O’Sullivan, M., Overland, I. and Sandalow, D. (2017). The geopolitics of renewable energy. Columbia Center on Global Energy Policy and Harvard Belfer Center for Science and International Affairs, Working paper, July 2017
Overland, I. (2019). The geopolitics of renewable energy: debunking four emerging myths. Energ Res Soc Sci, 49(2019), pp. 37-40
Pedram, A. and Ahmadian, M. (2015). Teachings and Experiences of future Studies. Institute for Strategic Futures Horizen. Tehran. [In Persian]
Puglisi, M. (2001). The study of the futures: an overview of futures studies methodologies. Interdependency between agriculture and urbanization: conflicts on sustainable use of soil water. Bari: CIHEAM. Options Méditerranéennes, Série A. Séminaires Méditerranéens, (44), pp. 439-463.
Scholten, D. and Bosman, R. (2016). The Geopolitics of Renewables: Exploring the political implications of renewable energy systems. Technol Forecast Soc Chang, 103(2016), pp. 273-283
Solaymani, S. (2021). A review on energy and renewable energy policies in Iran. Sustainability, 13(13), 7328.
Statistica (2021). Share of renewable power in energy generation globally from 2007 to 2021”. Retrieved from: https://www.statista.com/statistics/ 489131/share-of-renewables-in-power-generation-globally/
Stratfor (2018) How renewable energy will change geopolitics. Strat for assessments, https://worldview.stratfor.com/article/how-renewable-energy-will-change-geopolitics. Accessed 27 June
Tahamipour, M., Abedi, S., Karimi Baba Ahmadi, R. and Ebrahimizadeh, M. (2015). Investigation of the effect of renewable energy on real economic growth per capita in Iran. Journal of Iran Energy Economics, No. 19, pp. 53-77. [In Persian]
Tehran times (2021). Some 40,000 premature deaths occur in Iran due to air pollution”. Retrieved from: https://www.tehrantimes.com/ news/460410/Some-40-000-premature-deaths-occur-in-Iran-due-to-air-pollution
The International Hydropower Association (2016). Country Profile: Iran. Retrieved from: https://www.hydropower.org/country-profiles/iran.
 
 
.