نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی فریدزاد ¹
• ُسحر نوروزی پیکانی ²
• علی اصغر بانوئی ³

¹ دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

² دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی دانشگاه علامه طباطبائی

³ عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده اقتصاد

چکیده

بهبود کارایی انرژی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریت تقاضای انرژی، پدیده‌ای تحت عنوان اثر بازگشتی را به دنبال دارد که باعث می‌شود میزان صرفه‌جویی انرژی تحقق یافته ناشی از بهبود کارایی انرژی برابر میزان مورد انتظار نباشد. در این پژوهش با استفاده از رویکرد داده ـ ستانده مبتنی بر تحلیل تجزیه ساختاری به تجزیه تغییرات مصرف حامل‌های برق، گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی براساس تغییرات تقاضای نهایی و پیشرفت تکنولوژی درقالب تغییرات کارایی انرژی و تغییرات تقاضای واسطه‌ای در طی سال‌های 1380ـ1390 پرداخته شده است. سپس با بررسی اینکه در کدامیک از بخش‌های اقتصادی بهبود کارایی انرژی صورت گرفته است، اثر بازگشتی مصرف هریک از حامل‌های انرژی در بخش‌های مذکور محاسبه شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که حامل‌های برق، گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی از 24 بخش اقتصادی مورد مطالعه به ترتیب در 11، 4 و 20 بخش اقتصادی، بهبود کارایی انرژی ناشی از پیشرفت تکنولوژی را تجربه کرده‌اند که بخش‌های «ساخت فلزات اساسی»، «برق» و «ساخت محصولات کانی غیرفلزی» به ترتیب در ارتباط با این حامل‌ها بیشترین میزان کاهش مصرف انرژی را داشته‌اند و بخش‌های «پست و خدمات پشتیبانی حمل و نقل» با 62/93 درصد، «ساخت کک و فرآورده‌های حاصل از تصفیه نفت و سوخت‌های هسته‌ای» با 72/146 درصد و «ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی» با 33/86 درصد بیشترین میزان اثر بازگشتی در مصرف برق، گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی را داشته‌اند. همچنین درنظرگرفتن مبادلات واسطه‌ای بین بخشی و درون بخشی، میزان اثر بازگشتی را در تمامی بخش‌ها افزایش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• اثر بازگشتی
• کارایی انرژی
• جدول داده ـ ستانده

عنوان مقاله [English]

Measuring the Rebound Effects of Energy Carriers Consumption in Iranian Economic Sectors Using Input-Output Approach

نویسندگان [English]

• Ali Faridzad ¹
• Sahar Norouzi ²
• Ali Asghar Banoe ³

¹ Associate Professor of Energy Economics, Allameh Tabataba'i University, Faculty of Economics

² M.A. in Energy Economics, Faculty of Economics, Allameh Tabataba'i University

³ Professor, Allameh Tabataba`i University

چکیده [English]

Improving energy efficiency as one of the most important tools for managing energy demand leads to a phenomenon called Rebound Effect, which causes the energy savings achieved by improving energy efficiency not equal to the expected level. In this study, with employing Input-Output approach and the structural decomposition analysis, we quantify the changes of electricity, natural gas and oil products consumption according to the final demand variations and technological progress in terms of changes in energy efficiency and intermediate demand during the period of 2001-2011. After examination of the economic sectors in which they experience improving energy efficiency, the rebound effect of the energy consumption for each energy carriers has been measured. The results of this study show that electricity, natural gas and oil products from 24 economic sectors in 11, 4, and 20 economic sectors have experienced improvements in energy efficiency due to technological advances. "Construction of basic metals", "Electricity" and "Manufacturing of non-metallic mineral products" have the highest reduction in energy consumption associated with these carriers respectively, and the "postal and support services" 62.83%, "Construction of coke and products from oil refining and nuclear fuel" with 147.72%, "Construction of chemical and chemical products" with 86.33%  have the highest efficiency in electricity consumption, Natural gas and oil products. Considering inter-sectional and intra-intermediate interchanges, the rebound effects is increased in all sectors.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rebound Effect
• Energy Efficiency
• Input-Output Table