نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهنا خاتمی ¹
• حسین خواجه پور ¹
• محمد Mohammad ²

¹ گروه آموزشی سیستم های انرژی، دانشکده مهندسی انرژی، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران

² گروه آموزشی اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران

چکیده

بخش انرژی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر پایداری محیط‌زیستی، نیازمند شاخص‌هایی دقیق برای سنجش کارایی عوامل تولید در کاهش تخریب منابع است. هدف این پژوهش، معرفی و توسعه شاخص بهره‌وری اکسرژی‌محور به‌منظور سنجش فایده اکسرژی‌محور سرمایه و نیروی کار در صنایع مختلف بود. پژوهش حاضر به‌صورت تحلیلی_علّی و در چارچوب طراحی داده‌های پنل انجام شد. جامعه آماری شامل چهارده صنعت منتخب در نُه کشور توسعه‌یافته در بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ بود که با روش نمونه‌گیری هدفمند، داده‌های موردنیاز از منابع آماری بین‌المللی گردآوری شد. شاخص بهره‌وری اکسرژی از طریق محاسبه نرخ نهایی جانشینی فنی بین اکسرژی و دیگر عوامل تولید شامل نیروی کار و سرمایه، در تابع کاب-داگلاس استخراج گردید و برای برآورد ضرایب تابع تولید از رگرسیون پنل استفاده شد. یافته‌ها نشان دادند در صنایع با شدت انرژی بالاتر، قدرت بهره‌وری اکسرژی نهاده‌ها بیشتر است و این صنایع، عملکرد مؤثرتری در جلوگیری از تخریب اکسرژی دارند؛ این پتانسیل با رشد بهره‌وری صنایع طی سال‌ها برای سرمایه کاهش‌یافته و برای نیروی کار ثابت مانده است. در مجموع، شاخص بهره‌وری اکسرژی می‌تواند به‌عنوان ابزاری دقیق برای پایش سیاست‌های انرژی، ارتقای فناوری و برنامه‌ریزی برای توسعه صنعتی پایدار مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• اکسرژی
• بهره وری اکسرژی
• حسابداری اکسرژی بسط یافته
• نهاده ی تولید

موضوعات

• • مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)

عنوان مقاله [English]

Exergetic Productivity approach for evaluating production factors in the industry sector

نویسندگان [English]

• mohanna khatami ¹
• Hossein Khajehpour ¹
• وصال Vesal ²

¹ Department of Energy Systems, Faculty of Energy Engineering, Sharif University of Technology, Tehran, Iran

² Department of Economics, Faculty of Management and Economics, Sharif University of Technology, Tehran, Iran

چکیده [English]

The energy sector, a central lever for environmental sustainability, needs precise indicators to evaluate how production factors mitigate resource degradation. This study introduces the Exergetic Productivity (ExP) index to quantify the exergy-based utility of capital and labor across industries. We employ an analytical panel-data design covering fourteen industries in nine developed economies from 2000 to 2019, with data compiled from international statistical databases. ExP is derived from the marginal rate of technical substitution between exergy and the other production inputs (labor and capital) implied by a Cobb–Douglas production function, whose coefficients are estimated via panel regression. The results show that in energy-intensive industries, inputs exhibit higher exergetic productivity and thus greater effectiveness in preventing exergy destruction. Over time, this potential has trended downward for capital while remaining broadly stable for labor. These patterns highlight heterogeneity in how industries convert investments and work effort into avoided exergy loss. Overall, the ExP index offers a concise and policy-relevant metric for tracking energy policy performance, prioritizing technological upgrades, and steering sustainable industrial transformation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Exergy
• Exergetic Productivity
• Extended Exergy Accounting
• production factors