• سیاستگذاریهای اقتصادی و مالی در حوزههای فوقالذکر در سطوح ملی، منطقهای و جهانی
امراله امینی؛ حسن عموزاد خلیلی
چکیده
امروزه درنتیجه افزایش جمعیت در سراسر جهان تقاضای انرژی افزایش یافته است. با توجه به محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشکلات ناشی از انتشار گازهای گلخانهای، توجه بیش از پیش به انرژیهای تجدیدپذیر ضرورت دارد، زیرا از این طریق میتوان به اهداف توسعه پایدار دست یافت. بنابراین هدف پژوهش حاضر، ارزیابی مناسب از عملکرد تکنولوژیهای انرژیهای ...
بیشتر
امروزه درنتیجه افزایش جمعیت در سراسر جهان تقاضای انرژی افزایش یافته است. با توجه به محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشکلات ناشی از انتشار گازهای گلخانهای، توجه بیش از پیش به انرژیهای تجدیدپذیر ضرورت دارد، زیرا از این طریق میتوان به اهداف توسعه پایدار دست یافت. بنابراین هدف پژوهش حاضر، ارزیابی مناسب از عملکرد تکنولوژیهای انرژیهای تجدیدپذیر و نیز بررسی روابط بین انرژیهای تجدیدپذیر، انتشار دیاکسید کربن و توسعه پایدار در ایران و مقایسه با انرژیهای تجدیدناپذیر است. به منظور رتبهبندی حاملهای انرژی تجدیدپذیر و شناسایی بهترین نوع آنها جهت تولید برق در ایران از یک مدل تصمیمگیری چندمعیاره استفاده شده است. در این راستا با انجام مطالعات کتابخانهای و جمعآوری نظرات خبرگان، مجموعهای از معیارها در قالب چهار بعد فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی تعیین گردیده است. در ادامه با استفاده از رویکرد VIKOR به اولویتبندی انرژیهای تجدیدپذیر متشکل از انرژیهای بادی، برق آبی، خورشیدی، زیست توده و زمین گرمایی پرداخته شده است. یافتههای پژوهش بیانگر اولویت بالای انرژی بادی بوده و انرژیهای خورشیدی، برق آبی، زمین گرمایی و زیست توده در رتبههای بعدی جای میگیرند. نتایج حاکی از آن است که تأثیر ایجاد تکانه مثبت در سهم انرژیهای تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر بر توسعه پایدار در ایران مثبت است.
سیاستگذاریهای اقتصادی و مالی در حوزههای فوقالذکر در سطوح ملی، منطقهای و جهانی
جواد خواجه تراب؛ شراره مجدزاده طباطبایی؛ سید نعمت الله موسوی
چکیده
تحقیق حاضر با هدف شبیهسازی آثار اقتصادی و رفاهی تخصیص درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران انجام شده است. برای دستیابی به این هدف از رهیافت الگوی تعادل عمومی محاسبهپذیر بازگشتی، با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390، بهره گرفته شده است. در این میان تغییرات در شاخص تولید بخشهای مختلف اقتصادی، تغییرات مصرف و سطح قیمتها، در قالب ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف شبیهسازی آثار اقتصادی و رفاهی تخصیص درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران انجام شده است. برای دستیابی به این هدف از رهیافت الگوی تعادل عمومی محاسبهپذیر بازگشتی، با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390، بهره گرفته شده است. در این میان تغییرات در شاخص تولید بخشهای مختلف اقتصادی، تغییرات مصرف و سطح قیمتها، در قالب 4 سناریوی مختلف ذخیره درآمدهای نفتی در صندوق ذخایر ارزی و یا سرمایهگذاری برای دوره 1400-1390 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داده در سناریوی ذخیره 20 درصدی از درآمدهای نفتی در صندوق ارزی کشور، اگر ۳۰ درصد از منابع صندوق در بخش صنعت سرمایهگذاری شود به علت وجود ارتباطات قوی بین بخش صنعت و سایر بخشها از جمله بخش کشاورزی و خدمات، بیشترین رشد تولید و مصرف در این بخشها خواهد بود. به این ترتیب با سرمایهگذاری در بخش صنعت تمام بخشهای اقتصادی از این موضوع منتفع شده و با افزایش تولید ضمن رشد تقاضای سرمایهگذاری، رفاه بیشتری نصیب مصرفکنندگان میگردد.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
منصور زراءنژاد؛ آرام امیرنیا
چکیده
هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی بر انتشار دیاکسیدکربن است، که بهعنوان معیاری برای آلودگی محیط زیست در ایران برای دورۀ زمانی 1397-1352 استفاده شده است. به منظور اندازهگیری عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر آلودگی محیط زیست، لازم است که به مطالعه تأثیر کوتاهمدت و بلندمدت مصرف نفت کوره، شهرنشینی، رشد اقتصادی ...
بیشتر
هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی بر انتشار دیاکسیدکربن است، که بهعنوان معیاری برای آلودگی محیط زیست در ایران برای دورۀ زمانی 1397-1352 استفاده شده است. به منظور اندازهگیری عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر آلودگی محیط زیست، لازم است که به مطالعه تأثیر کوتاهمدت و بلندمدت مصرف نفت کوره، شهرنشینی، رشد اقتصادی بر انتشار دیاکسیدکربن در ایران پرداخت؛ بدینمنظور از مدل «خودرگرسیون با وقفههای توزیعی گسترده» استفاده شده است. نتایج نشان میدهد ضریب تصحیح خطای بهدست آمده در این مدل نشان میدهد که در هر دوره 33 درصد از خطای عدم تعادل کوتاه مدت، برای دستیابی به تعادل بلندمدت را تعدیل نماید. طبق برآورد انجام شده، افزایش مصرف نفت کوره، شهرنشینی و رشد اقتصادی هم در کوتاهمدت و هم در بلندمدت تأثیر مثبتی بر انتشار دیاکسیدکربن دارد. همچنین نتایج بلندمدت حاکی از آن است که با افزایش یک درصد تولید ناخالص داخلی، مصرف نفت کوره و جمعیت شهری به ترتیب 849/0، 166/0 و 566/1 درصد انتشار دیاکسیدکربن را افزایش میدهد. لذا اولین اقدام در جهت کاهش انتشار دیاکسیدکربن در کشور، توجه به میزان مصرف نفت کوره است، از این رو میتوان سیاستگذاریهایی جهت استفاده از انرژیهای جایگزینی مانند انرژیهای تجدیدپذیر برای کاهش انتشار دیاکسیدکربن پرداخت.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
محسن پورعبادالهان کویچ؛ الهام نوبهار؛ سکینه سجودی؛ رضا خلفی
چکیده
در تحلیل کارایی شرکتهای توزیع برق، مطابق فرضیه صرفههای مقیاس، به دلیل وجود ویژگیهای انحصار طبیعی (یعنی وجود صرفههای مقیاس و صرفههای تنوع محصول)، انتظار بر آن است که شرکتهای بزرگتر، کارایی فنی بیشتری داشته باشند (با فرض ثبات سایر شرایط). برای بررسی این موضوع، مطالعه حاضر، کارایی فنی، صرفههای مقیاس و صرفههای تنوع محصول ...
بیشتر
در تحلیل کارایی شرکتهای توزیع برق، مطابق فرضیه صرفههای مقیاس، به دلیل وجود ویژگیهای انحصار طبیعی (یعنی وجود صرفههای مقیاس و صرفههای تنوع محصول)، انتظار بر آن است که شرکتهای بزرگتر، کارایی فنی بیشتری داشته باشند (با فرض ثبات سایر شرایط). برای بررسی این موضوع، مطالعه حاضر، کارایی فنی، صرفههای مقیاس و صرفههای تنوع محصول شرکتهای توزیع برق ایران را طی دوره زمانی 1396-1390 ارزیابی و رابطه آنها را با اندازه شرکت بررسی نمود. برای این منظور از تکنیک تحلیل مرز تصادفی و رهیافت تابع فاصله نهاده استفاده گردید. یافتهها نشان میدهند که با افزایش اندازه شرکتها، کارایی فنی آنها ابتدا کاهش و سپس افزایش مییابد. همچنین مطابق نتایج، صرفههای مقیاس در اغلب شرکتها وجود داشته، هرچند که با افزایش اندازه شرکتها، بهرهمندی آنها از مزایای صرفههای مقیاس، کاهش مییابد. در نهایت اینکه، صرفههای تنوع محصول در تمامی شرکتهای مورد بررسی مشاهده گردیده و میزان آن، با افزایش اندازه شرکتها، کاهش یافته است. بدین ترتیب میتوان گفت که فرضیه صرفههای مقیاس دال بر کارایی فنی بیشتر شرکتهای بزرگتر تأیید نمیشود، هرچند، شرط لازم برای برقراری ساختار انحصار طبیعی در شرکتهای توزیع برق ایران وجود دارد.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
اکرم بیگی؛ فریبا فتاحی
چکیده
مدیریت بهینه مصرف انرژی در ساختمانها پیامدهای مثبتی در اقتصاد خرد و کلان دارد. در مدیریت مصرف انرژی، علاوه بر کاهش مصرف راحتی ساکنان نیز باید مورد توجه باشد. مسئله مدیریت و زمابندی کارکرد وسایل الکتریکی خودکار و قابلبرنامهریزی در یک ساختمان هوشمند، یک مسئله بهینهسازی است که با توجه به تعداد وسایل الکتریکی و قابلیتهای آنها ...
بیشتر
مدیریت بهینه مصرف انرژی در ساختمانها پیامدهای مثبتی در اقتصاد خرد و کلان دارد. در مدیریت مصرف انرژی، علاوه بر کاهش مصرف راحتی ساکنان نیز باید مورد توجه باشد. مسئله مدیریت و زمابندی کارکرد وسایل الکتریکی خودکار و قابلبرنامهریزی در یک ساختمان هوشمند، یک مسئله بهینهسازی است که با توجه به تعداد وسایل الکتریکی و قابلیتهای آنها پیچیدگی بالایی دارد. در این پژوهش یک رویکرد مدیریت مصرف انرژی پیشنهاد شده است که شامل سه لایه از عاملهای سوییچ، هماهنگکننده و اجرا است که در یک ساختار شبکهای با هم مرتبطند. عامل سویچ برای تعیین و پایش اولویتها، سطح رضایت و راحتی کاربر استفاده میشود. عامل هماهنگکننده درباره زمانبندی وسایل الکتریکی با هدف کمینهسازی هزینه برق مصرفی و بیشینهسازی راحتی کاربر تصمیمگیری میکند. عامل اجرا تصمیمات اخذ شده را با مجموعهای از اعمال اجرا میکند. هدف اصلی این پژوهش ارائه الگوریتمی برای کاهش مصرف انرژی و اوج نرخ میانگین و درعینحال افزایش راحتی کاربر در لایه عامل هماهنگکننده است. به این منظور روشی ترکیبی مبتنی بر الگوریتم ژنتیک و الگوریتم خفاش ارائه شده و عملکرد آن بر اساس توابع هدف ارزیابی شدهاند. نتایج حاصل نشان میدهد که روش پیشنهادی نسبت به روشهای ارائهشده اخیر، بر روی مجموعه دادههای اسمارتهوم[1] و سییوبیمز[2] نتایج بهتری داشتهاند.
[1]. SmartHome
[2]. CU-Bems
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
لیلا جباری؛ علی اصغر سالم
چکیده
در نظریههای اقتصادی تمرکززدایی مالی نشاندهنده انتقال مسئولیت و اختیارات درآمد، تصمیمگیری درباره مخارج و حتی تصمیمگیری درخصوص مالیات از سوی دولت به واحدهای منطقهای، مقامات و مسئولان دولتی در استانها است که افزایش کارایی در تخصیص منابع را درپی دارد. از زمان مطالعات اوتس (1972) تمرکززدایی و تأثیرات آن توجه بسیاری از اقتصاددانان ...
بیشتر
در نظریههای اقتصادی تمرکززدایی مالی نشاندهنده انتقال مسئولیت و اختیارات درآمد، تصمیمگیری درباره مخارج و حتی تصمیمگیری درخصوص مالیات از سوی دولت به واحدهای منطقهای، مقامات و مسئولان دولتی در استانها است که افزایش کارایی در تخصیص منابع را درپی دارد. از زمان مطالعات اوتس (1972) تمرکززدایی و تأثیرات آن توجه بسیاری از اقتصاددانان را به خود جلب کرده و در سالهای اخیر با افزایش مصرف انرژی و به دنبال آن، گرم شدن کره زمین، افزایش انتشار کربن، تغییرات آب و هوایی، مسئله فدرالیسم مالی و اثر آن بر مصرف انرژی در دستور کار مؤسسات تحقیقاتی و سیاستگذاران حوزه انرژی قرار گرفته است چرا که فدرالیسم مالی نقش مهمی در ترویج منابع انرژی پاک، کاهش مصرف انرژیهای تجدیدناپذیر، کاهش انتشار کربن دارد. لذا، این مطالعه به بررسی اثر غیرخطی تمرکززدایی مالی در قالب انتقال مسئولیتها درآمدهای عمومی، درآمدهای مالیاتی از دولت به نهادهای استانی، همچنین گسترش شهرنشینی، افزایش قیمت انرژی و تولید ناخالص داخلی حقیقی بر مصرف انرژی در 31 استان ایران طی بازه زمانی 1398-1385 میپردازد. در مقاله پیشرو، برای تجزیه و تحلیل اثر متغیرهای یادشده بر مصرف انرژی از رگرسیون کوانتایل با اثرات ثابت غیرجمعپذیر استفاده شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهد که تمرکززدایی مالی رابطه غیرخطی به شکل U معکوس با مصرف انرژی دارد. علاوه بر این، گسترش شهرنشینی و افزایش تولید ناخالص داخلی حقیقی، مصرف انرژی را افزایش و بالا رفتن قیمت انرژی، مصرف آن را کاهش میدهد.
طه شیشه گری؛ عباس معمارنژاد؛ فرهاد غفاری؛ سید شمس الدین حسینی
چکیده
تحریم ابزاری سیاسی است که دولتها از آن برای اثرگذاری روی کشورهای دیگر، بنگاهها و شهروندان آنان استفاده مینمایند. یکی از انواع تحریم، تحریم اقتصادی است که ابزاری برای رسیدن به اهداف سیاسی دولتهای وضعکننده تحریم میباشد. مطالعه اثرگذاری تحریمهای اقتصادی نیازمند شناخت میزان و شدت تحریم در بخشهای مختلف است. در این مقاله ...
بیشتر
تحریم ابزاری سیاسی است که دولتها از آن برای اثرگذاری روی کشورهای دیگر، بنگاهها و شهروندان آنان استفاده مینمایند. یکی از انواع تحریم، تحریم اقتصادی است که ابزاری برای رسیدن به اهداف سیاسی دولتهای وضعکننده تحریم میباشد. مطالعه اثرگذاری تحریمهای اقتصادی نیازمند شناخت میزان و شدت تحریم در بخشهای مختلف است. در این مقاله اثر شدت تحریمهای اعمالی بر کشور ایران در حوزه انرژی را، به یک متغیر میان صفر تا پنج تبدیل شده است تا شاخص بهتری برای درک میزان فشار و تحریمهای اقتصادی اعمالی بر کشور ایران ارائه داده شود سپس اثرگذاری متغیر شدت تحریم به دست آمده را روی تجارت خارجی ایران با پنج شریک تجاری مهم ازجمله: آلمان، چین، هند، ترکیه و امارات متحده براساس معادله جاذبه به دست آورده شده است. در این مقاله تلاش شده است تمامی تحریمها و قوانین تحریمکننده کشور ایران را در حوزه انرژی، در حد فاصل سالهای 1992 تا 2018 مورد بررسی قرار داده شود. نتایج به دست آمده حاکی از اثر معنادار، قابل توجه و منفی شدت تحریم بخش انرژی بر تجارت خارجی ایران میباشد، که میزان اثرگذاری تحریمهای این بخش روی مراودات با کشورهای مختلف متفاوت است. کشور چین و امارت به ترتیب کمترین میزان اثرپذیری از تحریم بخش انرژی ایران را در صادرات و واردات به خود اختصاص دادند. همچنین بیشترین میزان اثرپذیری در واردات و صادرات به کشورهای هند و آلمان اختصاص یافت.
مسعود شیرازی؛ عبدالرسول قاسمی؛ تیمور محمدی؛ علی فریدزاد؛ عاطفه تکلیف
چکیده
در این پژوهش به تجزیه و تحلیل کمّی و مقایسهای شبکه پویای تجارت بینالملل نفت خام ایران با استفاده از روش ارتباط شبکه دایبولد - ایلماز و همچنین تأثیر نامتقارن کوتاهمدت و بلندمدت افزایش و کاهش عوامل کلیدی پیشران و موانع گسترش جریان تجارت نفت خام از طریق رابطه جاذبه و با استفاده از الگوی رگرسیون خودبازگشت با وقفههای توزیعی تابلویی ...
بیشتر
در این پژوهش به تجزیه و تحلیل کمّی و مقایسهای شبکه پویای تجارت بینالملل نفت خام ایران با استفاده از روش ارتباط شبکه دایبولد - ایلماز و همچنین تأثیر نامتقارن کوتاهمدت و بلندمدت افزایش و کاهش عوامل کلیدی پیشران و موانع گسترش جریان تجارت نفت خام از طریق رابطه جاذبه و با استفاده از الگوی رگرسیون خودبازگشت با وقفههای توزیعی تابلویی غیرخطی در دوره زمانی (2017-1980) پرداخته شده است. نتایج حاکی از پویایی سرریز تلاطم جریان تجارت نفت خام ایران در طول دوره زمانی مورد بررسی میباشد. به علاوه جریان تجارت نفت خام کشور ایران دارای تأثیرگذاری خالص (انتقالدهنده شوک) بر کشورهای منطقه خاورمیانه و تأثیرپذیری خالص (انتقالگیرنده شوک) به ترتیب از جریان تجارت نفت خام کشورهای مناطق آمریکا، اروپایشرقی- اوراسیا، آفریقا، اروپای غربی و آسیا پاسیفیک میباشد. بر این اساس تمرکز بر الگوی تجارت مجزای منطقهای و اتخاذ سیاستهای تبعیضی تجارت خارجی توسط ایران، احتمالاً نمیتواند مانع از کاهش تابآوری اقتصاد ایران از تلاطم شبکه تجارت بینالمللی نفت خام گردد. همچنین نتایج نشاندهنده رفتار نامتقارن جریان تجارت دوجانبه نفت خام ایران در برابر افزایش و کاهش متغیرهای تولید ناخالص داخلی کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت خام و هزینه حمل و نقل بینالمللی نفت خام در کوتاهمدت و بلندمدت میباشد که میتواند در شناسایی عوامل مؤثر بر انتقال تلاطم به منظور تنظیم و تعدیل سطح تجارت نفت خام مؤثر باشد. بنابراین به نظر میرسد با توجه به درجه بالای ادغام در شبکه تجارت بینالملل نفت خام ایران، اولویت رفتار همکاری تجاری بر رفتار رقابتی در تجارت نفت خام ایران و پاسخگویی مناسب به نوسانات و شوک بازار در طول زمان (مدیریت ریسک) در برنامههای اقتصادی کشور ضروری باشد.
• سیاستگذاریهای اقتصادی و مالی در حوزههای فوقالذکر در سطوح ملی، منطقهای و جهانی
زهرا رفیعی؛ علی سایه میری
چکیده
گاز طبیعی به دلیل دارا بودن مزیتهای زیستمحیطی در سیاستگذاریهای مصرف انرژی جایگاه ویژهای نسبت به سایر حاملهای انرژی دارد. همچنین در بین بخشهای مختلف مصرفکننده انرژی در کشور، سهم بخش خانگی از مصرف گاز طبیعی بیشتر از سایر بخشها میباشد. هدف این پژوهش بررسی تابع تقاضای گاز طبیعی با استفاده از سیستم تقاضای تقریباً ایدهآل ...
بیشتر
گاز طبیعی به دلیل دارا بودن مزیتهای زیستمحیطی در سیاستگذاریهای مصرف انرژی جایگاه ویژهای نسبت به سایر حاملهای انرژی دارد. همچنین در بین بخشهای مختلف مصرفکننده انرژی در کشور، سهم بخش خانگی از مصرف گاز طبیعی بیشتر از سایر بخشها میباشد. هدف این پژوهش بررسی تابع تقاضای گاز طبیعی با استفاده از سیستم تقاضای تقریباً ایدهآل میباشد. برای این منظور از دادههای استان خوزستان در طی دوره 1367 تا 1397 استفاده و با کمک روش رگرسیونهای به ظاهر نامرتبط تخمین معادلات انجام شد. محاسبه کششهای خود قیمتی با استفاده از مدل مقید و غیر مقید نشان داد، تمامی این کششها منفی بودند به طوری که در مدل مقید و غیر مقید مقدار کشش خودقیمتی گاز طبیعی 92/0- و 9/0- میباشد. همچنین بررسی کشش درآمدی گاز طبیعی در مدل غیر مقید و مقید مثبت و به ترتیب 9608/0 و 9613/0 میباشد و نشاندهنده این است که گاز طبیعی در سبد خانوار کالایی ضروری محسوب میشود
مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
علی اصغر سالم؛ معصومه عزیزخانی
چکیده
مقوله نابرابری مصرف انرژی در ایران علیرغم اهمیت بالایی که دارد پدیدهای مغفول است که عمق و وسعت آن مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. ضرورت برقراری عدالت اجتماعی، داشتن یک جامعه مترقی و کاهش عوارض ناشی از نابرابری مصرف انرژی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور، ایجاب مینماید تا علل این پدیده مورد بررسی قرار ...
بیشتر
مقوله نابرابری مصرف انرژی در ایران علیرغم اهمیت بالایی که دارد پدیدهای مغفول است که عمق و وسعت آن مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. ضرورت برقراری عدالت اجتماعی، داشتن یک جامعه مترقی و کاهش عوارض ناشی از نابرابری مصرف انرژی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور، ایجاب مینماید تا علل این پدیده مورد بررسی قرار گیرد. هدف این مطالعه شناسایی و ارزیابی عواملی است که در نابرابری مصرف انرژِی نقش دارند. لذا به این منظور، در این مطالعه با استفاده از روش دادههای ترکیبی برای 31 استان ایران طی سالهای 1398-1388 به بررسی تأثیر متغیرهای اقتصادی - اجتماعی بر نابرابری مصرف انرژی پرداخته شده است. یافتههای این پژوهش حکایت از تأثیر معنادار و معکوس سه عامل جمعیت، قیمت انرژی و تولید ناخالص داخلی بر نابرابری مصرف انرژی دارد. همچنین متغیرهایی چون مخارج جاری دولت و آموزش بر نابرابری مصرف انرژی اثری معنادار و مثبت داشته و در نهایت شهرنشینی و مخارج عمرانی دولت بر نابرابری مصرف انرژی معنادار نیست.
مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
اکبر شیدائی حبشی؛ سید کمال صادقی؛ داود بهبودی
چکیده
هدف از انجام این تحقیق، بررسی سطوح مختلف ریسک کشوری و نقش آن در رابطه بین مصرف انرژی تجدیدپذیر و رشد اقتصادی در کشور ایران، طی دوره زمانی (2021-1997) است. این پژوهش از نظر هدف، از نوع کاربردی و از لحاظ روش علّی - تحلیلی بوده و روش جمعآوری اطلاعات نیز از نوع اسنادی - کتابخانهای است. بعد از محاسبه مقدار آستانه هر متغیر، تأثیر مصرف انرژی تجدیدپذیر ...
بیشتر
هدف از انجام این تحقیق، بررسی سطوح مختلف ریسک کشوری و نقش آن در رابطه بین مصرف انرژی تجدیدپذیر و رشد اقتصادی در کشور ایران، طی دوره زمانی (2021-1997) است. این پژوهش از نظر هدف، از نوع کاربردی و از لحاظ روش علّی - تحلیلی بوده و روش جمعآوری اطلاعات نیز از نوع اسنادی - کتابخانهای است. بعد از محاسبه مقدار آستانه هر متغیر، تأثیر مصرف انرژی تجدیدپذیر بر رشد اقتصادی را با استفاده از فاصله آستانه ریسکهای مختلف کشوری مورد تجزیه و تحلیل قراردادیم. نتایج حاکی از تأثیر غیرخطی مصرف انرژی تجدیدپذیر بر رشد اقتصادی، تحت ریسکهای مختلف کشور است. این پژوهش از اولین مطالعات درکشور ایران است که رابطه بین مصرف انرژیهای تجدیدپذیر و رشد اقتصادی را براساس رویکرد مبتنی بر ریسک مورد بررسی قرار داده است. با توجه به مدل رگرسیونی که در پژوهش حاضر تشریح شده است، این پژوهش پیشنهادهایی را در جهت تدوین برنامه راهبردی مناسب با هدف مشخص ساختن اهداف کوتاهمدت و بلندمدت، چشمانداز آینده، برای دستاندرکاران به عنوان نقشه راه ارائه مینماید.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
زهرا شرکاء؛ حسین راغ فر
چکیده
یکی از مهمترین مسائل در سطح بینالملل در صنعت نفت موضوع قراردادهای بخش بالادستی این صنعت است. تغییر و تحول این قراردادها همواره موجب تغییر سهم طرفین قرارداد در آنها و در ارتباط مستقیم با میزان اهمیت منابع هیدروکربنی در اقتصاد جهانی بوده است. هرقدر این نکته پررنگتر جلوه نموده است ساختار قراردادها و جایگاه طرفین در آنها پیچیدهتر ...
بیشتر
یکی از مهمترین مسائل در سطح بینالملل در صنعت نفت موضوع قراردادهای بخش بالادستی این صنعت است. تغییر و تحول این قراردادها همواره موجب تغییر سهم طرفین قرارداد در آنها و در ارتباط مستقیم با میزان اهمیت منابع هیدروکربنی در اقتصاد جهانی بوده است. هرقدر این نکته پررنگتر جلوه نموده است ساختار قراردادها و جایگاه طرفین در آنها پیچیدهتر شده است. در این پژوهش به مقایسه دو الگوی قراردادی نفتی ایران (آی پی سی) و مناطق نفت خیز جنوب که اخیراً در صنعت نفت ایران مطرح شدند، میپردازیم. این مقایسه با استفاده از معیارهای قرارداد بهینه از منظر اقتصاد هزینه مبادله صورت گرفته است. پرسشنامهای براساس تحلیل سلسلهمراتبی طراحی و در اختیار خبرگان این صنعت قرار گرفت تا نظرات آنها را با توجه به معیارها و گزینهها جویا شویم. براساس نتایج به دست آمده الگوی قراردادی مناطق نفتخیز جنوب از نظر خبرگان این صنعت با توجه به معیارهای اقتصاد هزینه مبادله الگوی بهینه معرفی شد.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
خالد الجمعه؛ تیمور محمدی؛ عاطفه تکلیف؛ تورج دهقانی
چکیده
در این مطالعه برآوردِ مسیر بهینه تولید از میدان نفتی یادآوران و عملیات حفاری آن که بهدلیل مجاورت با کشور عراق از اهمیت ویژهای برخوردار است، با استفاده از دادههای واقعی میدان و بهوسیله الگوریتم SQP توسط نرمافزار متلب بررسی شدهاست. ابتدا تابع هدف، قیود هر مدل قراردادی، و هزینه تعریف شده و بر پایه دادههای میدان بیان شدهاند. ...
بیشتر
در این مطالعه برآوردِ مسیر بهینه تولید از میدان نفتی یادآوران و عملیات حفاری آن که بهدلیل مجاورت با کشور عراق از اهمیت ویژهای برخوردار است، با استفاده از دادههای واقعی میدان و بهوسیله الگوریتم SQP توسط نرمافزار متلب بررسی شدهاست. ابتدا تابع هدف، قیود هر مدل قراردادی، و هزینه تعریف شده و بر پایه دادههای میدان بیان شدهاند. برای تابع هدف، قیمت نفت بر اساس سناریوی قیمتی مرجع و با تکیه بر پیشبینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) تعین شدهاست. تابع هزینه نیز بر اساس مدل کائو و همکاران (2009) تعریف شده با استناد به دادههای میدان و نیز اطلاعات تاریخی میدان (دوره توسعه فاز یک) با هدف کاربستِ آن برای میدان یادآوران تعدیل شده است. در نهایت مدلهای قراردادی تصریحشده بهوسیله الگوریتم SQP توسط نرمافزار متلب حل گردید. نتایج مطالعه نشان میدهد که کارآمدترین قراردادهای نفتی قراردادهای نفتی ایران با کف هزینه سرمایهای کم و بدون هیچ محدودیت تعداد چاههای حفرشده است. در این پژوهش اثبات گردید که قرارداد بیع متقابل با سقف هزینه سرمایهای غیر مناسب با ضریب بازیافت میدان کمترین کارآمدی را ثبت کرده است. همچنین اضافهنمودنِ قید تعداد چاههای حفرشده بیش از حد مناسب به کارآمدی قرارداد نفتی ایران لطمه میزند. تعیین کف هزینه سرمایهای بالا نیز باعث میشود که کارآمدی قراداد نفتی ایران کاهش یابد. بههرحال قرارداد نفتی ایران میتواند جایگزین مناسبی برای قرارداد بیع متقابل باشد.
• اقتصاد سیاسی انرژی به ویژه در حوزه خلیج فارس
زهرا دیرکوند؛ یونس نادمی؛ رضا معبودی
چکیده
نوسانات نفتی به دلیل وابستگی زیاد اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت به درآمد حاصل از فروش نفت، میتواند بر کنشهای اجتماعی افراد جامعه تأثیرگذار باشد. ازاینرو به نظر میرسد سرمایه اجتماعی بهعنوان فرآیندی از نهادهای اجتماعی متأثر از رانت نفتی باشد. بنابراین هدف این پژوهش بررسی تأثیر رانت نفت بر سرمایه اجتماعی در کشورهای منتخب صادر ...
بیشتر
نوسانات نفتی به دلیل وابستگی زیاد اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت به درآمد حاصل از فروش نفت، میتواند بر کنشهای اجتماعی افراد جامعه تأثیرگذار باشد. ازاینرو به نظر میرسد سرمایه اجتماعی بهعنوان فرآیندی از نهادهای اجتماعی متأثر از رانت نفتی باشد. بنابراین هدف این پژوهش بررسی تأثیر رانت نفت بر سرمایه اجتماعی در کشورهای منتخب صادر کننده نفت عضو اوپک طی دوره 2020-2009 با بهرهگیری از روش پانل آستانهای میباشد. یافتهها حاکی از آن است که: حد آستانه نسبت رانت نفتی به تولید ناخالص داخلی 4/3 درصد برآورد شده است. که تا قبل از این حد آستانه، نسبت رانت نفت به تولید ناخالص داخلی تأثیری مثبت و معنیدار بر سرمایه اجتماعی داشته است اما پس از عبور از این حد آستانه، نسبت رانت نفت تأثیری منفی و معنی دار بر سرمایه اجتماعی داشته است. تورم نیز تأثیر غیرخطی بر سرمایه اجتماعی داشته است. اندازه دولت نیز تأثیر معنیداری بر سرمایه اجتماعی نداشته است. با توجه نتایج برآورد و اثرات مخرب سطوح بالای رانت نفت در تخریب سرمایه اجتماعی، لازم است مسیرهای انحراف منابع نفتی به سمت رانتجویی کنترل شود. یکی از این راهها خروج رانت نفت از دست دولت و انتقال آن به مردم است زیرا تجربه مدیریت دولتی نفت نشان داده است رانت نفت به جای تخصیص بهینه، بیشتر در جهت فعالیتهای مخرب رانتجویانه هزینه شده است و لذا این موهبت الهی با سوء مدیریت دولت به نفرین تبدیل شده است.
مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
طاهره حاجی حسینی بغدادآبادی؛ عبدالرسول قاسمی؛ تیمور محمدی
چکیده
بررسی آثار تغییرات آب و هوایی برجنبههای مختلف حیات اجتماعی در کانون توجه پژوهشها در چند دهه اخیر بوده است. اهمیت انرژی برای توسعه و رشد و همچنین آلودگیهای ناشی از مصرف حاملهای انرژی موجب شده است تا ارزیابی اثر تغییرات آب و هوایی بر مصرف حاملهای مختلف انرژی از جمله گاز طبیعی ضرورت یابد. این پژوهش با طراحی مدلی برای تقاضای گاز ...
بیشتر
بررسی آثار تغییرات آب و هوایی برجنبههای مختلف حیات اجتماعی در کانون توجه پژوهشها در چند دهه اخیر بوده است. اهمیت انرژی برای توسعه و رشد و همچنین آلودگیهای ناشی از مصرف حاملهای انرژی موجب شده است تا ارزیابی اثر تغییرات آب و هوایی بر مصرف حاملهای مختلف انرژی از جمله گاز طبیعی ضرورت یابد. این پژوهش با طراحی مدلی برای تقاضای گاز طبیعی با استفاده از روش رگرسیونی توبیت که در آن علاوه بر عوامل مرسوم اقتصادی، متغیرهای آب و هوایی (با کاربرد از روش روز درجه) نیز در نظر گرفته شده، به برآورد این مدل برای ایران طی سالهای 1382 تا 1394پرداخته است. نتایج تخمین الگو حاکی از تأیید فرضیه تحقیق مبنی بر اثر معنیدار تغییرات آب و هوایی بر مصرف گاز طبیعی در ایران طی دوره مورد بررسی است. همچنین متغیرهای تولید ناخالص داخلی و مصرف برق و نیز متغیر روند بیشترین اثر را بر مصرف گاز طبیعی کشور داشتهاند.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
مرضیه روزبهانی؛ کیومرث سهیلی؛ شهرام فتاحی
چکیده
شدت انرژی از شاخصهای مهم ارزیابی مصرف انرژی است و کاهش آن از اهداف سیاستگذاران و برنامهریزان کشورها است. تدوین سیاستهای مؤثر بر کاهش شدت انرژی نیازمند مطالعه عوامل مؤثر بر آن است. در این مطالعه به بررسی تأثیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر همگرایی شدت انرژی به تفکیک استانهای ایران با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی فضایی و دادههای ...
بیشتر
شدت انرژی از شاخصهای مهم ارزیابی مصرف انرژی است و کاهش آن از اهداف سیاستگذاران و برنامهریزان کشورها است. تدوین سیاستهای مؤثر بر کاهش شدت انرژی نیازمند مطالعه عوامل مؤثر بر آن است. در این مطالعه به بررسی تأثیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر همگرایی شدت انرژی به تفکیک استانهای ایران با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی فضایی و دادههای پانل 30 استان کشور طی دوره 1389 تا 1394 پرداخته شده است. پس از تأیید وابستگی فضایی به وسیله آزمونهای موران و Panel (robust) LM و LM همگرایی مطلق و شرطی «بتا» آزمون شده و براساس نتایج، همگرایی مطلق شدت انرژی در ایران تأیید شده است به این معنا که سرعت کاهش شدت انرژی در استانهایی با شدت انرژی بالاتر بیش از سرعت کاهش شدت انرژی در استانهایی با شدت انرژی کمتر است. برای بررسی همگرایی شرطی، متغیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی به مدل اضافه شد و نتایج، همگرایی شرطی شدت انرژی و همچنین کاهش میزان شدت انرژی با افزایش سرمایهگذاری مستقیم خارجی را نشان داده است. سرمایهگذاری مستقیم خارجی با ورود تکنولوژی جدید تولید باعث افزایش کارایی استفاده از نهادههای تولید ازجمله انرژی شده و این مورد منجر به همگرایی شدت انرژی در بین استانهای ایران میشود. اثرات سرریز سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر همگرایی شدت انرژی منفی و معنیدار نشده است که میتوان پایین بودن میزان جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی و عدم توزیع آن در سطح استانها را عامل آن دانست. به طور کلی افزایش سرمایهگذاری مستقیم خارجی در یک استان خاص باعث همگرایی شدت انرژی و اثر سرریز آن به صورت بالقوه باعث همگرایی شدت انرژی در استانهای کشور میشود.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
محمد صیادی؛ میلاد محمدخانی؛ حسین حافظی
چکیده
هدف اصلی این تحقیق طراحی شاخص عملکرد اقتصادی - انرژی - زیستمحیطی «تری ایپیآی»[1] برای اقتصاد ایران با تعمیم روششناسی خراموف و لی (2013) و ارزیابی نحوه اثرگذاری متغیرهای تحقیق روی شاخص ترکیبی عملکرد طی دوره زمانی 1991 تا 2021 در قالب مدل پارامترهای زمان - متغیر است. متغیرهای شاخص ترکیبی شامل نرخ تورم، نرخ بیکاری، رشد اقتصادی، نسبت ...
بیشتر
هدف اصلی این تحقیق طراحی شاخص عملکرد اقتصادی - انرژی - زیستمحیطی «تری ایپیآی»[1] برای اقتصاد ایران با تعمیم روششناسی خراموف و لی (2013) و ارزیابی نحوه اثرگذاری متغیرهای تحقیق روی شاخص ترکیبی عملکرد طی دوره زمانی 1991 تا 2021 در قالب مدل پارامترهای زمان - متغیر است. متغیرهای شاخص ترکیبی شامل نرخ تورم، نرخ بیکاری، رشد اقتصادی، نسبت کسری بودجه به تولید ناخالص داخلی و تغییرات شدت انرژی و شدت انتشار دیاکسیدکربن است. شاخص عملکرد طراحی شده بهصورت وزنی و غیر وزنی محاسبه شده و با فیلتر هودریک - پرسکات جزء روند از جزء سیکلی تفکیک و وقایعنگاری مربوط به نقاط حداکثر و حداقل شاخص انجام شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد، روند بلندمدت شاخص عملکرد در بازه بین اعداد 35 تا 60 درصد قرار دارد که بهطور متوسط نسبت به عدد مبنای شاخص (100 درصد) اختلاف قابلتوجهی دارد. وقایعنگاری نقاط حداکثر و حداقل شاخص نشان میدهد، ضعیفترین عملکرد براساس شاخص ترکیبی مربوط به دورههای اجرای سیاست تعدیل ساختاری (سال 1994 و 1995)، دور اول اعمال تحریمهای اقتصادی (2012) و تشدید تحریمهای اقتصادی در دور اخیر تحریمها (سال 2019) و بهترین عملکرد مربوط به دو دوره ثبات نسبی متغیرهای اقتصاد کلان (سال 2000) و دوره زمانی اجرایی شدن توافق برجام (سال 2016) است. نتایج حاصل از کاربرد مدل پارامترهای زمان - متغیر نشان میدهد، طی دوره زمانی پس از سال 2011 تا سال 2021، بیشترین ضریب تأثیر منفی بر روی شاخص عملکرد طراحی شده را متغیر نسبت کسری بودجه به تولید ناخالص داخلی داشته است.
• سیاستگذاریهای اقتصادی و مالی در حوزههای فوقالذکر در سطوح ملی، منطقهای و جهانی
سمانه عابدی؛ خسرو رضایی میرقاید
چکیده
مطالعه حاضر با هدف آسیبشناسی تولید صیانتی از میدان نفتی پارسی و ارائه راهکارهای بهبود فرآیند آن انجام شده است. برای این منظور از رویکرد سوات و تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامههای تکمیلشده توسط کارشناسان و متخصصین شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در سال 1400 بهره گرفته شده است. نتایج بیانگر آن است که وضعیت تولید صیانتی از میدان ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف آسیبشناسی تولید صیانتی از میدان نفتی پارسی و ارائه راهکارهای بهبود فرآیند آن انجام شده است. برای این منظور از رویکرد سوات و تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامههای تکمیلشده توسط کارشناسان و متخصصین شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در سال 1400 بهره گرفته شده است. نتایج بیانگر آن است که وضعیت تولید صیانتی از میدان نفتی پارسی بر اساس نمرات نهایی ماتریس ارزیابی داخلی و خارجی به ترتیب با مقادیر 988/1 و 67/2 در وضعیت راهبردهای محافظهکارانه قرار دارد. همچنین نتایج حاکی از آن است که تخصص و کارایی نیروی کار و وجود دانش و فناوری لازم جهت استفاده از روشهای ازدیاد برداشت مخزن محور به ترتیب با امتیازات 24/0 و 177/0 بهعنوان مهمترین نقاط قوت تعیین گردید. علاوه بر آن اصل و محور قرار نگرفتن مفهوم تولید صیانتی در عمل و عدم برنامهریزی جامع و تخصصی منطبق با اهداف تولید صیانتی در تبدیل نفت بالقوه به بالفعل در سطح وزارتخانه به ترتیب با امتیازات 063/0 و 062/0 بهعنوان مهمترین نقاط ضعف شناسایی شده است. حمایت و تأکید اسناد بالادستی از تولید صیانتی و ملی بودن شرکت ملی نفت ایران بهعنوان دو فرصت مهم به ترتیب با امتیازات 228/0 و 224/0 تعیین شدهاند. لازم به ذکر است محدودیتهای مقررات و برنامههای وزارتی و وجود برخی مفاد ضد صیانتی قراردادهای نفتی به ترتیب با امتیازات 057/0 و 056/0 بهعنوان اصلیترین تهدیدهای پیش رو در تولید صیانتی از میدان نفتی پارسی شناخته شدهاند. لذا وجود مدیریت یکپارچه با محوریت تولید صیانتی و توجه به عوامل درونی و بیرونی موجب بهبود اجرای فرآیند تولید صیانتی میشود.
سیاستگذاریهای اقتصادی و مالی در حوزههای فوقالذکر در سطوح ملی، منطقهای و جهانی
سیدمحسن عظیمی دخت
چکیده
نفرین منابع طبیعی همواره مورد توجه محققین اقتصادی بوده است. موضوعات این پژوهش ها، حول محورهایی از قبیل تأثیر بر رشد، بهره وری و انگیزههای تولید است. اما آن چه کمت ر مورد توجه قرارگرفته است تأثیرات جانبی وفور منابع بر شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است .این پژوهش که به صورت توصیفی تحلیلی انجام شده است. بررسی ارتباط بین گستردگی ...
بیشتر
نفرین منابع طبیعی همواره مورد توجه محققین اقتصادی بوده است. موضوعات این پژوهش ها، حول محورهایی از قبیل تأثیر بر رشد، بهره وری و انگیزههای تولید است. اما آن چه کمت ر مورد توجه قرارگرفته است تأثیرات جانبی وفور منابع بر شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است .این پژوهش که به صورت توصیفی تحلیلی انجام شده است. بررسی ارتباط بین گستردگی فساد اقتصادی و وفور منابع طبیعی را بررسی نموده است. برای انجام این تحقیق از آمار مربوط به کشورهای منتخب در حال توسعه در دوره زمانی 2000- 2021 استفاده شده است. اطلاعات مورد استفاده در این پژوهش شاخصهای ادراک فساد، صادرات سوخت کشورها و آزادی اقتصادی در دوره زمانی تحقیق بوده که توسط سازمان ملل، سازمان بینالمللی شفافیت و بنیاد هریتیج منتشر شده است. با استفاده ازروش رگرسیون چند متغیره پنل دیتایی با اثرات تصادفی برای تخمین پارامترهای مدل بدین نتایج رسیده شده است که ارتباط منفی و معنا داری بین شاخص ادراک فساد و شاخص صادرات سوخت کشورهای متخب وجود دارد بهطوریکه در فاصله اطمینان 95 درصدی، ضریب برآوردی متغیر مستقل منفی 01/0 است. برای آزادی اقتصادی 07/0 است که مطابق با نتایج سایر تحقیقات در این زمینه است. لذا میتوان بیان نمود که وفور منابع طبیعی با گستردگی فساد اقتصادی رابطهای مستقیم دارد.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
فضل الله غفاریان؛ زکریا فرج زاده
چکیده
شدت انتشار آلایندهها در ایران که بیشتر ناشی از مصرف انرژی است، فراتر از متوسط جهانی قرار دارد. در این راستا، مطالعه حاضر با هدف شناخت عوامل تعیینکننده شدت انتشار در اقتصاد ایران صورت گرفت. برای این منظور، ابتدا با استفاده از روش تحلیل تجزیه (تکنیک تجزیه شاخص)، شدت انتشار به اجزای آن تفکیک شد. سپس با استفاده از یک مدل رگرسیونی، نقش ...
بیشتر
شدت انتشار آلایندهها در ایران که بیشتر ناشی از مصرف انرژی است، فراتر از متوسط جهانی قرار دارد. در این راستا، مطالعه حاضر با هدف شناخت عوامل تعیینکننده شدت انتشار در اقتصاد ایران صورت گرفت. برای این منظور، ابتدا با استفاده از روش تحلیل تجزیه (تکنیک تجزیه شاخص)، شدت انتشار به اجزای آن تفکیک شد. سپس با استفاده از یک مدل رگرسیونی، نقش عوامل تعیینکننده در شدت انتشار ارزیابی شد. آلایندههای منتخب شامل اکسیدنیتروژن، دیاکسیدسولفور، مونواکسیدکربن و دیاکسیدکربن و دوره مطالعه شامل سالهای 96-1367 است. یافتهها نشان داد برای تمام آلایندهها، ضریب انتشار (انتشار به ازای هر واحد انرژی) و شدت انرژی بخشهای خدمات و صنعت بهعنوان مهمترین عامل افزایش شدت انتشار است. براساس نتایج، بخش صنعت در افزایش شدت انتشار دیاکسیدسولفور نقش مهمتری دارد و یک درصد افزایش در ضریب انتشار و شدت انرژی در این بخش به ترتیب بیش از 6/0 و 5/0 درصد موجب افزایش شدت انتشار خواهد شد. بخش خدمات که در انتشار سه آلاینده باقیمانده نقش محوری دارد در ازای یک درصد افزایش ضریب انتشار، فراتر از 8/0 درصد، شدت انتشار را افزایش خواهد داد و برای متغیر شدت انرژی نیز نقش بخش خدمات در دامنه 9/0-45/0 درصد قرار دارد. همچنین اثر متغیر شهرنشینی بر شدت انتشار، فزاینده بود و اثر متغیر درجه بازبودن اقتصاد، چندان حائز اهمیت نبود.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
مسلم انصاری نسب؛ شبنم رحیمی
چکیده
با توجه به اهمیت قیمت نفت، پیشبینی صحیح قیمت سبد نفت خام کشورهای عضو اوپک میتواند نقش بهسزایی در ایمنسازی اقتصاد این کشورها در مقابل اثرات ناشی از این نوسانات داشته باشد. این پژوهش تلاشی در جهت معرفی یک الگوی مطلوب، به منظور مدلسازی و پیشبینی نوسانات قیمت نفت خام اوپک خواهد داشت. در این راستا از دادههای روزانه قیمت نفت خام، ...
بیشتر
با توجه به اهمیت قیمت نفت، پیشبینی صحیح قیمت سبد نفت خام کشورهای عضو اوپک میتواند نقش بهسزایی در ایمنسازی اقتصاد این کشورها در مقابل اثرات ناشی از این نوسانات داشته باشد. این پژوهش تلاشی در جهت معرفی یک الگوی مطلوب، به منظور مدلسازی و پیشبینی نوسانات قیمت نفت خام اوپک خواهد داشت. در این راستا از دادههای روزانه قیمت نفت خام، طی دوره زمانی 02/01/1986 الی 13/02/2017 استفاده شده است. بر این اساس، وجود ویژگی حافظة بلندمدت در معادلات میانگین و واریانس قیمت نفت خام، مورد ارزیابی و مدلسازی قرار گرفت و نتایج مدل «ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺘﺤﺮک اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺟﺰﺋﻲ خودهمبسته»، مؤید وجود ویژگی حافظه بلندمدت در هر دو معادله میانگین و واریانس سری مذکور است. اما آزمونهای انجام شده، رفتاری غیرخطی و نمایی را در واریانس قیمت نفت خام تایید مینمایند. از این رو نتایج به ویژه براساس معیارهای اطلاعات و نیز معیار درصد میانگین مطلق خطا حاکی از انتخاب مدل ترکیبی از الگوی ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺘﺤﺮک اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺟﺰﺋﻲ ﺧﻮدهمبسته و الگوی واریانس ناهمسانی شرطی نمایی یعنی مدل (1,1)EGARCH - (3,09/0,4) ARFIMA، بهعنوان بهترین مدل جهت مدلسازی و پیشبینی نوسانات قیمت نفت خام اوپک است و عدم توجه به رفتار غیرخطی نمایی واریانس در حافظه بلندمدت قیمت نفتخام میتواند تحلیلگران و به ویژه تصمیمسازان اقتصادی را دچار خطای محاسباتی نموده و از سیاست بهینه منحرف سازد.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
ساناز کریم پور؛ رضا شاکری بستان آباد؛ عبدالرسول قاسمی
چکیده
انرژی همواره نقش بسیار مهمی در زندگی انسانها داشته است و رشد اقتصادی را نیز در کنار سایر عوامل مؤثر بر رشد، امکانپذیر میکند. امروزه بسیاری از کشورها تلاش میکنند تا با سرمایهگذاری در فناوریهای جدید، بتوانند از منابع انرژیهای تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، انرژی بادی یا انرژی آب که در مقایسه با انرژیهای فسیلی آلودگی زیستمحیطی ...
بیشتر
انرژی همواره نقش بسیار مهمی در زندگی انسانها داشته است و رشد اقتصادی را نیز در کنار سایر عوامل مؤثر بر رشد، امکانپذیر میکند. امروزه بسیاری از کشورها تلاش میکنند تا با سرمایهگذاری در فناوریهای جدید، بتوانند از منابع انرژیهای تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، انرژی بادی یا انرژی آب که در مقایسه با انرژیهای فسیلی آلودگی زیستمحیطی کمتری را بر جای میگذارند به عنوان منابعی برای تأمین انرژی مورد نیاز خود استفاده کنند. هدف این مطالعه بررسی میزان اثرپذیری رشد اقتصادی کشورهای منتخب منطقه منا از مصرف انرژیهای تجدیدپذیر با استفاده از مدل خود رگرسیون برداری پانل در بازه زمانی 2015-1990 میباشد. نتایج مطالعه نشان داده است که متغیر کل انرژیهای تولیدشده از منابع تجدیدپذیر بیشترین سهم را در توضیح تغییرات رشد اقتصادی کشورهای مورد مطالعه داشته و میزان توضیحدهندگی این متغیر در بلندمدت به 56 درصد رسیده است. تأثیر قابل توجه مصرف انرژی تجدیدپذیر بر رشد اقتصادی میطلبد که برای دستیابی به سطح بالای تولید و رفاه اجتماعی، سیاستگذاریهای مناسبی برای آن اتخاذ شود. در این راستا اعطای مشوقهای مالی، ایجاد بستر و شرایط مناسب جهت توسعه صنعت انرژیهای تجدیدپذیر در کشور و ایجاد صندوق حمایت مالی از انرژیهای تجدیدپذیر توسط دولت، میتواند راهگشا باشد.
نرگس خاکی؛ مرتضی خورسندی؛ تیمور محمدی؛ علی فریدزاد؛ زهرا عزیزی
چکیده
کاهش انتشار گازهای گلخانهای یکی از اهداف مهم سیاستهای انرژی و زیستمحیطی جهان است. به رغم اینکه انرژیهای فسیلی از عوامل مهم ایجاد آلودگی به شمار میروند لیکن نمیتوان نقش آنها را در ساختار تولید و رشد اقتصادی نادیده گرفت. امروزه اقتصاددانان برای سنجش رشد اقتصادی، صرفاً میزان تولید کالاها و خدمات را مد نظر قرار نمیدهند ...
بیشتر
کاهش انتشار گازهای گلخانهای یکی از اهداف مهم سیاستهای انرژی و زیستمحیطی جهان است. به رغم اینکه انرژیهای فسیلی از عوامل مهم ایجاد آلودگی به شمار میروند لیکن نمیتوان نقش آنها را در ساختار تولید و رشد اقتصادی نادیده گرفت. امروزه اقتصاددانان برای سنجش رشد اقتصادی، صرفاً میزان تولید کالاها و خدمات را مد نظر قرار نمیدهند بلکه ساختار تولید کالاها و خدمات به لحاظ دانش فنی (سطح فناوری) به کاررفته در آنها را نیز در نظر میگیرند. بر این اساس، شاخص پیچیدگی اقتصادی در دهههای اخیر مطرح شده است که با محاسبه آن امکان آگاهی از سطح توسعهیافتگی کشورها فراهم میشود. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر شاخص پیچیدگی اقتصادی بر میزان انتشار گازهای گلخانهای در برخی از کشورهای صادرکننده نفت در بازه زمانی 1995 تا 2019 با استفاده از مدل رگرسیون انتقال ملایم پانلی (PSTR) است. نتایج آزمون خطی بودن، وجود رابطه غیرخطی بین متغیرها را تأیید میکند. همچنین، در نظر گرفتن یک تابع انتقال با یک پارامتر آستانهای که بیانگر یک مدل دو رژیمی است برای تصریح رابطة غیرخطی بین متغیرهای الگو کافی میباشد. پارامتر شیب (سرعت انتقال) برابر 1964/3 است. نتایج آزمونها حاکی از آن است که در هر دو رژیم (اول و دوم) شاخص پیچیدگی اقتصادی تأثیر منفی بر میزان انتشار گازهای گلخانهای دارد.
مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
مریم طیاری؛ محمود محمودزاده؛ میرحسین موسوی
چکیده
هدف این مقاله ارزیابی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اثر ردپای اکولوژیکی از دیدگاه اثر فردی و روند ذخایر کشورها و نو ع زمین در 113 کشور منتخب در حال توسعه با بهره گیری از روش پنل دیتا در دوره زمانی 2018-1992 است. نتایج نشان میدهد که افزایش ضریب نفوذ تلفن همراه موجب افزایش انتشار گازهای گلخانهای وانتشار دیاکسیدکربن وافزایش اثر ردپای ...
بیشتر
هدف این مقاله ارزیابی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اثر ردپای اکولوژیکی از دیدگاه اثر فردی و روند ذخایر کشورها و نو ع زمین در 113 کشور منتخب در حال توسعه با بهره گیری از روش پنل دیتا در دوره زمانی 2018-1992 است. نتایج نشان میدهد که افزایش ضریب نفوذ تلفن همراه موجب افزایش انتشار گازهای گلخانهای وانتشار دیاکسیدکربن وافزایش اثر ردپای اکولوژیکی شده است. با این وجود، افزایش ضریب نفوذ اینترنت سبب کاهش میزان انتشار دیاکسیدکربن و افزایش گازهای گلخانهای و افزایش اثرردپای اکولوژیکی شده است. در کوتاهمدت رابطه مثبت بین رشد اقتصادی و تخریب محیط زیست در این کشورها وجود دارد و رشد اقتصادی کیفیت محیط زیست را بدتر میکند و در بلندمدت شواهدی از درستی فرضیه کوزنتس مشاهده میشود. تحلیلهای پویا نشان داد که بهکارگیری فاوا بر بهبود محیط زیست مؤثر بوده است و این اثرگذاری حداقل به مدت یک دهه تداوم مییابد. البته شوکهای فناوری اثر آنی بر بهبود برخی شاخصهای محیط زیست دارند و دامنه اثرگذاری بر برخی شاخصها در بلندمدت ظاهر میشود. با توجه به این که این کشورها در تولید فاوا مزیت نسبی ندارند ولی میتوانند با بهره مندی از کاربری فاوا از مزیت اقتصادی و محیط زیستی آن بهرهمند شوند.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
سیدمحمد فهیمی فرد
چکیده
با توجه به دیدگاههای متفاوت و مبهم درخصوص اثرات سرمایهگذاری مستقیم خارجی و نوآوری بر عملکرد زیستمحیطی در کشورهای در حال توسعه، در این مطالعه ضمن آزمون فرضیه زیستمحیطی کوزنتس، به بررسی فرضیههای پناهگاه آلودگی و اثرات بازگشتی نوآوری بر انتشار آلایندهها در کشورهای گروه D8 (ایران، ترکیه، مالزی، اندونزی، مصر، پاکستان، بنگلادش ...
بیشتر
با توجه به دیدگاههای متفاوت و مبهم درخصوص اثرات سرمایهگذاری مستقیم خارجی و نوآوری بر عملکرد زیستمحیطی در کشورهای در حال توسعه، در این مطالعه ضمن آزمون فرضیه زیستمحیطی کوزنتس، به بررسی فرضیههای پناهگاه آلودگی و اثرات بازگشتی نوآوری بر انتشار آلایندهها در کشورهای گروه D8 (ایران، ترکیه، مالزی، اندونزی، مصر، پاکستان، بنگلادش و نیجریه) پرداخته شد. برای این منظور، دادههای مورد نیاز طی دوره 2018-2000 از بانک جهانی گردآوری شد. همچنین، جهت تجزیهوتحلیل دادهها از مدل حداقل مربعات کاملاً اصلاح شده استفاده شد. نتایج توصیف آماری متغیرهای تحقیق نشان داد که طی دوره مورد بررسی، ایران از کمترین میانگین نسبت سرمایهگذاری مستقیم خارجی به محصول ناخالص داخلی، کمترین میانگین رشد سرانه محصول ناخالص داخلی، بیشترین میانگین سهم انرژیهای فسیلی از کل مصرف انرژی و بیشترین میانگین سرانه انتشار دیاکسیدکربن برخوردار میباشد. همچنین، نتایج برآورد مدلهای اقتصادسنجی تحقیق نشان داد که در کشورهای D8، بین محصول ناخالص داخلی و انتشار دیاکسیدکربن رابطه U معکوس وجود دارد. لذا، فرضیه زیست محیطی کوزنتس برای کشورهای مورد بررسی تأیید شد. همچنین، سرمایهگذاری مستقیم خارجی تأثیر معنادار مثبتی (در سطح 10درصد) بر انتشار دیاکسیدکربن دارد. لذا فرضیه پناهگاه آلودگی نیز برای کشورهای مورد بررسی تأیید شد. در نهایت، نوآوری از تأثیر معنادار منفی (در سطح 5 درصد) بر انتشار دیاکسیدکربن برخوردار است. لذا فرضیه اثرات بازگشتی نوآوری برای کشورهای مورد بررسی تأیید نشد.