دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
14
2015
03
21
تاثیر هدفمندی یارانه انرژی برق بر تقاضای خانوارها به تفکیک شهر و روستا در ایران (یک رهیافت سیستمی)
1
32
FA
فاطمه
بزازان
دانشیار دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی
fbazzazan@alzahra.ac.ir
میرحسین
موسوی
0000-0002-0536-3367
استادیار دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی
hmousavi@alzahra.ac.ir
فرناز
قشمی
دانشجوی کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه الزهرا (س)-
etoshtzar@yahoo.com
10.22054/jiee.2015.1062
رشد دایمی مصرف انرژی برق که به طور عمده از واقعی نبودن قیمت آن نشات گرفته توانایی شبکه برقرسانی ایران را برای تامین تقاضا با مشکل مواجه کرده است. بنابراین قیمتگذاری بهینه انرژی برق یکی از مسائل مهم در زمینه مدیریت انرژی برق است. علاوه بر این، بخش خانگی یکی از مهمترین اجزای مصرف انرژی برق در کشور به شمار میآید. از این رو مطالعه مصرف در این بخش یک ضرورت است. بر این اساس، در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر هدفمندی یارانه انرژی برق بر تقاضای خانوارها به تفکیک شهر و روستا با استفاده از سیستم تقاضای تقریبا ایدهآل (<em>AIDS</em>) و روش رگرسیونهای به ظاهر نامرتبط (<em>SUR</em>) میپردازیم. دادههای مورد استفاده در این پژوهش شامل شاخصهای قیمت و مخارج مصرفی خانوارهای شهری و روستایی مرکز آمار ایران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و اطلاعات ترازنامه انرژی طی سالهای 1391 ـ 1370 است. نتایج نشان میدهند که انرژی برق برای خانوارهای شهری و روستایی جزو کالاهای ضروری به حساب میآید و قدرمطلق کشش قیمتی خودی برای هر دو نوع خانوار کمتر از واحد به دست آمده است. بنابراین سیاستهای قیمتی انرژی به تنهایی برای کاهش مصرف برق احتمالا کارساز نبوده و ضرورت ایجاب میکند در کنار آن از سیاستهای غیرقیمتی استفاده شود.
سیستم تقاضای تقریبا ایدهآل,هدفمندی یارانه انرژی,خانگی,برق,تقاضا
https://jiee.atu.ac.ir/article_1062.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1062_1af834155180a8b91ce7b60c4db042b3.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
14
2015
03
21
انتقال و توسعه فناوری در بخش بالادستی صنعت نفت ایران: ملاحظاتی در مفاهیم، الزامات، چالشها و راهکارها
33
88
FA
مسعود
درخشان
استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
derakhshan7495@gmail.com
عاطفه
تکلیف
0000-0003-3765-2339
استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
a.taklif@atu.ac.ir
10.22054/jiee.2015.1063
در این مقاله نشان دادهایم که اتکاء بر سرمایهگذاریهای خارجی در چارچوب قراردادهای نفتی با شرکتهای نفتی بینالمللی، راهکار مناسبی برای انتقال و توسعه فناوری در بخش بالادستی صنعت نفت ایران نبوده و نخواهد بود مگر آنکه اولاً رشد دانش بنیادین و دانش عملیاتی مرتبط با صنعت نفت کشور زمینههای مناسبی برای جذب فناوری و توسعه آن فراهم کرده باشد و ثانیاً حضور فعال نهادهای تنظیمگر با اهداف نظارت، مدیریت و بهبود کارایی در بازار فناوری توانسته باشد زمینههای مناسبی فراهم آورد که بتوان از ظرفیتهای جذب بهنحو مؤثری بهرهبرداری نمود. بر این نکته تأکید شده است که شناخت دقیق بازیگران بازار فناوری و درک فرآیندهای تضعیف شرکتهای نفتی بینالمللی و تقویت شرکتهای خدمات نفتی در انتقال و توسعه فناوری در بخش بالادستی نخستین گام در طراحی الگوهای بهینه در سیاستگذاریهای فناوری نفتی در کشور است. علیرغم محوریت پیمانکاران در شناسایی نیازهای زنجیره عملیات نفتی به توسعه فناوریهای مناسب و انتقال این نیازها به توسعهدهندگان فناوری، در این مقاله به این نکته توجه شده است که محدودیت منابع مالی برای سرمایهگذاری در انتقال و توسعه فناوری و نیز ضعف بهرهبرداری بهینه از ظرفیتهای جذب اقتضاء میکند که نهادهای تنظیمگر بازار فناوری کارآتر شوند و نقش موثرتری در مدیریت این بازار ایفا نمایند. نشان داده شده است که این نهادها با اولویتبندی فناوریهایی که سازگار با اهداف بخش بالادستی نفت بوده و اثر سرریز به برخی صنایع کلیدی در اقتصاد ملی را دارند میتوانند جریان انتقال و توسعه فناوری را به سمتی هدایت کنند که همسو با راهبردهای توسعه صنعتی کشور باشد.
انتقال و توسعه فناوری,شرکتهای نفتی بینالمللی,بخش بالادستی نفت,قراردادهای نفتی
https://jiee.atu.ac.ir/article_1063.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1063_3cabbf0de9d51aaa4a3364266a793042.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
14
2015
03
21
بررسی اثر وفور منابع طبیعی (نفت و گاز) بر سرکوب مالی و رشد اقتصادی از کانال اثرگذاری بر توزیع درآمد
89
122
FA
محمد
رضایی
دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
rezaei.92@gmail.com
کاظم
یاوری
عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
kyavari@gmail.com
مرتضی
عزتی
عضو هیأت علمی پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
mezzati@modares.ac.ir
منصور
اعتصامی
عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
etesamy@isu.ac.ir
10.22054/jiee.2015.1064
در این مقاله تلاش شده است اثر وفور منابع طبیعی (نفت و گاز) بر سرکوب مالی و رشد اقتصادی از کانال اثرگذاری بر توزیع درآمد مورد بررسی قرار گیرد. مدل سیستم معادلات همزمان که از تبیین نظری پژوهش استخراج شده است با استفاده از روش حداقل مربعات سه مرحلهای (3<em>SLS</em>) برای دوره 1389-1352 مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان میدهد که افزایش درآمدهای نفتی منجر به افزایش نابرابری شده و مطابق آنچه انتظار میرفت، افزایش نابرابری نیز به افزایش سرکوب مالی در اقتصاد دامن میزند. همچنین سرکوب مالی منجر به کاهش رشد اقتصادی شده است. بنابراین فرضیه اصلی تحقیق مبنی بر اثر درآمدهای نفتی بر سرکوب مالی و رشد اقتصادی از کانال توزیع درآمد مورد تایید قرار گرفت. از دیگر نتایج این پژوهش میتوان به اثر منفی وفور درآمدهای نفتی (اثر مستقیم) بر رشد اقتصادی و اثر مثبت آن بر نابرابری نام برد. این مقاله مستخرج از رساله دکتری با عنوان « نقش وابستگی نفت در عدم تعادل های اقتصادی (مطالعه موردی: ایران)» میباشد.
وفور منابع طبیعی,توزیع درآمد,سرکوب مالی,رشد اقتصادی,سیستم معادلات همزمان,حداقل مربعات سه مرحلهای (3SLS)
https://jiee.atu.ac.ir/article_1064.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1064_d3788028af5a35ec5bc1814a3031d7fc.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
14
2015
03
21
بررسی تطبیقی اساسنامههای شرکت ملی نفت ایران در دوره زمانی 1333 تا 1356: ارائه اصولی برای اساسنامه جدید
123
152
FA
علی
طاهریفرد
0000-0002-1780-6997
دکتری اقتصاد انرژی
taherifard1361@yahoo.com
محمد
شیریجیان
0000-0003-2471-8087
دانشجوی دکتری مدیریت قراردادهای بینالمللی نفت و گاز، پژوهشگر پژوهشکده مطالعات فناوری
mhm.shiri@gmail.com
محمدرضا
مهرافشان
دانشجوی دکتری مدیریت قراردادهای بینالمللی نفت و گاز، دانشگاه امام صادق(ع)
mehrafshan@yahoo.com
10.22054/jiee.2015.1065
شرکت ملی نفت ایران (<em>NIOC</em>) به عنوان دومین شرکت ملی بزرگ نفت دنیا و بزرگترین بنگاه اقتصادی کشور از اهمیت انکارناپذیری برخوردار است و نحوه اداره و فعالیت آن بر تمامی عرصههای اقتصادی و سیاسی جامعه تاثیر میگذارد. موضوع اصلاح اساسنامه شرکت ملی نفت ایران سالهاست که در محافل اجرایی و قانونگذاری کشور مطرح است. برای این منظور می توان دلایلی از جمله تفکیک وظایف حاکمیتی از تصدی گری، تعیین محدوده اختیارات شرکت نفت، حذف امتیازات زائد و تطابق با قوانین بالادستی جدید را برشمرد. این مقاله با هدف پاسخگویی به این سئوال که «اساسنامه مطلوب شرکت ملی نفت ایران از چه ویژگیها و اصولی برخوردار است؟» تنظیم شده است. برای این منظور اساسنامههای پیشین این شرکت و اساسنامههای شرکتهای ملی نفت منتخب دنیا مورد بررسی و جمعبندی قرار گرفت و همچون تنظیم اساسنامه شرکت ملی نفت مبتنی بر قوانین بالادستی حاکم بر صنعت نفت و گاز، تمرکز شرکت ملی نفت به امور تصدیگری و اجرایی و متعاقباً پرهیز از ورود به امور حاکمیتی و نیز واگذاری تمام وظایف و اختیارات مربوط به صیانت، کنترل و نظارت بر عملیات بالادستی نفت و گاز به وزارت نفت پیشنهاد شده است. همچنین با توجه به ماهیت تخصصی و تجاری وظایف شرکت ملی نفت باید فعالیتهای این شرکت در فضایی رقابتی و به دور از برخورداری از هرگونه امتیازات انحصاری خاص انجام شود. البته تا زمانی که شرکت ملی نفت در معرض انواع ریسک های ذاتی فعالیتهای خود قرار نگیرد، از توان لازم برای رقابت با سایرین برخوردار نخواهد شد.
شرکت ملی نفت,اساسنامه,قوانین بالادستی,تجاریسازی,امور حاکمیتی
https://jiee.atu.ac.ir/article_1065.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1065_037f720405aeb87d55a1d30edadb419b.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
14
2015
03
21
ارزشگذاری اقتصادی قراردادهای بیع متقابل گازی در پارسجنوبی از طریق مقایسه با قراردادهای مشارکت در تولید
153
190
FA
عباس
کاظمی نجفآبادی
دکتری حقوق خصوصی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبائی
علیرضا
غفاری
دانشجوی دکتری رشته اقتصاد نفت و گاز، دانشگاه علامه طباطبائی
ar.ghafari@yahoo.com
علی
تکروستا
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی
10.22054/jiee.2015.1066
انعقاد قراردادهای نفتی با شرکتهای بینالمللی برای انجام عملیات بالادستی و پاییندستی در صنعت نفت ایران سابقه دیرینهای دارد. پس از کشف نفت، نخستین قرارداد نفتی در سطح بینالمللی در ایران منعقد شده است. انواع مختلف قراردادهای نفتی در ایران مورد استفاده قرار گرفتهاند و در اکثر دورهها میزان کفایت قراردادهای منعقد شده، از منظر منافع اقتصادی برای کشور ایران مورد سوال و ابهام بوده است. در این مطالعه برای بررسی این موضوع، قراردادهای بیع متقابل گازی از منظر اقتصادی مورد ارزشگذاری قرار گرفتهاند و به منظور ارزیابی بهتر، این قراردادها با قرارداد مشارکت در تولید مقایسه شدهاند. برای این مقاله، فازهای 2 و 3 و همچنین 4 و 5 میدان گازی پارس جنوبی انتخاب شدهاند و چون این پروژهها در قالب قرارداد بیع متقابل واگذار شدهاند، ضمن تعریف سناریوهای متفاوت، قالب قراردادی مشارکت در تولید برای آنها شبیهسازی شده است. پس از استخراج سناریو برتر در قالب قرارداد مشارکت در تولید برای هر دو پروژه، مشخص شد در اجرای فاز 2 و 3 پارس جنوبی، استفاده از قرارداد مشارکت در تولید و در فاز 4 و 5 پارس جنوبی، استفاده از قرارداد بیع متقابل، برای کشور ایران مطلوبتر بودهاند.
قرارداد بیع متقابل,قرارداد مشارکت در تولید,ایران
https://jiee.atu.ac.ir/article_1066.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1066_88b9fb80523cdda097f1b1a881fcbe36.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
14
2015
03
21
اولویتبندی نیروگاههای تولید برق در ایران با استفاده از مدلهای تصمیمگیری چندشاخصه
191
215
FA
داود
منظور
دانشیار، دانشکده اقتصاد، دانشگاه امام صادق
manzoor@isu.ac.ir
علیرضا
رحیمی
کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه امام صادق
ar.rahimi@isu.ac.ir
10.22054/jiee.2015.1067
با توجه به رشد متوسط سالانه 6 درصد در مصرف برق کشور و ضرورت احداث بیش از سه هزار مگاوات نیروگاه جدید لازم است نوع نیروگاهها براساس طیف گستردهای از معیارها اولویتگذاری شود. در این مقاله با در نظر گرفتن معیارهای مختلف اقتصادی، زیست محیطی، سیاسی و اجتماعی، امنیت انرژی و فنی و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی برای وزندهی به معیارها و محاسبه میزان معیارهای کیفی و روش پرومته برای محاسبه میزان معیارهای کمی به ارزیابی و اولویتبندی گزینههای مختلف تولید برق پرداخته شده است. در بین 23 معیاری که خبرگان اوزان هر یک را تعیین کردند هزینه تمامشده برای هر کیلووات ساعت در رتبه اول، امنیت تامین منبع ورودی نیروگاه در رتبه دوم، سرمایهگذاری اولیه در رتبه سوم، تاثیر در حفظ و صرفهجویی در منابع پایانپذیر در رتبه چهارم و تاثیر در تنوع بخشی به سیستم عرضه در رتبه پنجم قرار گرفت و در انتها نیز سه معیار تاثیرگذاری بر مردم سایر کشورها (قدرت نرم)، سرریز دانشی و وسعت زمین مورد استفاده قرار دارند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد به ترتیب نیروگاههای بادی، برقآبی، فتوولتائیک، سیکل ترکیبی، هستهای، گازی و بخاری در اولویت قرار دارند.
نیروگاه,رویکرد تصمیمگیری چندشاخصه,پرومته,تحلیل سلسله مراتبی,انرژی
https://jiee.atu.ac.ir/article_1067.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1067_4078ec1a4944c0b42406279f3358fe4e.pdf