دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
8
30
2019
03
21
رانت نفت و فرار مغزها در کشورهای صادرکننده نفت عضو اوپک
1
21
FA
حدیث
احدی
گروه اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله بروجردی
hds.ahd73@gmail.com
یونس
نادمی
0000-0003-0557-0347
استادیار اقتصاد، دانشگاه آیت الله العظمی بروچردی (ره)
younesnademi@abru.ac.ir
رامین
خوچیانی
گروه اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله بروجردی
khochiany@abru.ac.ir
10.22054/jiee.2019.10485
امروزه بسیاری از کشورهای در حال توسعه با مشکل مهاجرت افراد تحصیل کرده مواجه اندکه در ﮐﺸﻮرﻫﺎی صادر کننده نفت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از راﻧﺖ ﻧﻔﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮد. منابع طبیعی با تشدید رفتارهای رانت جویانه بر انگیزه و رفاه نخبگان اثر گذاشته و در نهایت فرار مغزها از کشورها را تشدید میکند. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮات ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ رانت نفت ﺑﺮ فرار مغزها در کشور های صادر کننده نفت عضو اوپک در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ 2016-2000 ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. به اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر از روش پانل آستانهای پویا استفاده شده است. نتایج بیانگر وجود اثرات غیر خطی در رانت نفت بر فرار مغزها می باشد. زمانی که نسبت رانت نفت به تولید ناخالص داخلی کمتر از4/41 درصد باشد، افزایش رانت نفت تاثیری مثبت و معنی دار بر فرار مغزها در کشورهای اوپک داشته است و بعد از حد آستانه مذکور، افزایش رانت نفت با شدت اثرگذاری بیشتری موجب افزایش فرار مغزها شده است.
فرارمغزها,سرمایه انسانی,منابع طبیعی,نفرین منابع,مدل پانل پویای آستانهای
https://jiee.atu.ac.ir/article_10485.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_10485_57076f885f3409aacfb3e0adab7c21ca.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
8
30
2019
03
21
تأثیر تکانههای قیمتی نفت بر رشد اقتصادی و تورم کشورهای منتخب با تأکید بر تکانههای ناشی از ریسک سیاسی اوپک
23
60
FA
علی
تک روستا
No 12 Palizi st Yas st Fanakhosrow st Tajrish RA
mtakroosta@yahoo.com
پریسا
مهاجری
0000-0001-7971-0678
عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
parisa_m2369@yahoo.com
تیمور
محمدی
0000-0003-4394-774X
دانشیار گروه اقتصاد نظری، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی
atmahmadi@gmail.com
عباس
شاکری
0000-0002-3682-412X
استاد و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد نظری دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی
shakeri.abbas@gmail.com
10.22054/jiee.2019.10486
در این پژوهش، تأثیر شوکهای قیمت نفت بر متغیرهای مهم اقتصاد کشورهای اوپک با توجه به منشا این شوکها مورد تحلیل قرار میگیرد. عوامل گوناگونی در ایجاد این شوکها اثر گذارند اما شوکهای امنیت ملی اوپک یکی از مهمترین آنها است. در این پژوهش بر اهمیت شاخص امنیت ملی کشورهای اوپک در ایجاد شوکهای نفتی تاکید شده، و بر این اساس، تأثیر شوکهای امنیت ملی قیمت نفت و سایر شوکهای نفتی (اعم از شوک عرضه نفت، شوک تقاضای صنعتی جهانی برای نفت و غیره) بر رشد اقتصادی و تورم کشورهای اوپک با استفاده از روش مدل خود رگرسیون برداری پانلی برای سالهای 2008:1 الی 2016:4 بصورت فصلی مورد بررسی قرار میگیرد. بر اساس نتایج این تحلیل، در میان شوکهای نفتی، آن دسته از شوکهای قیمت نفت که ناشی از تکانههای امنیت ملی کشورهای اوپک هستند، قابل توجهترین تأثیر را بر رشد اقتصادی کشورهای اوپک دارند؛ درحالیکه همین شوکها منجر به تورم معناداری در کشورهای مورد مطالعه نمیگردند. همچنین شوکهای عرضه نفت میتوانند موجب افزایش اندک رشد اقتصادی و تورم کشورهای اوپک شوند؛ اگرچه این افزایشها چندان معنادار نمیباشد. سایر شوکهای قیمتی نفت هم بدون این که تأثیری بر رشد اقتصادی کشورهای اوپک داشته باشند، تنها به افزایش تورم در این کشورها منجر میشوند.
شوکهای قیمت نفت,ریسک سیاسی,کشورهای اوپک,رشد اقتصادی,تورم
https://jiee.atu.ac.ir/article_10486.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_10486_ee2bd79f0be994977ae36c3f059c06c9.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
8
30
2019
03
21
مقایسه آثار اقتصادی بهکارگیری مالیات بر انتشار کربن و مالیات بر قیمت انرژی در اقتصاد ایران: رویکرد تعادل عمومی قابل محاسبه
61
92
FA
اسفندیار
جهانگرد
دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
jahangarde@gmail.com
علی اصغر
بانوئی
استاد و عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی
banouei7@yahoo.com
سجاد
برخورداری
استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران
barkhordari@ut.ac.ir
حمید
آماده
0000-0002-6904-2626
دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
amadeh@gmail.com
امیر
دودابی تژاد
دانشجوی دکتری اقتصاد نفت و گاز، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی
a.doudabi@gmail.com
10.22054/jiee.2019.10487
مالیاتهای زیستمحیطی شامل مالیات بر کربن و مالیات بر قیمت انرژی، علاوه بر هدف اصلی سیاستگذار، به شیوهای متفاوت سایر متغیرهای اقتصادی را نیز متأثر میکنند. در این مقاله، اثر اعمال این دو نوع مالیات در دو سناریوی بازتوزیع و عدم بازتوزیع یکجای درآمد مالیاتی بین خانوارها، مورد سنجش قرار گرفته است. نتیجه شبیهسازیها نشان میدهد این دو نوع مالیات بر قیمتهای نسبی حاملهای انرژی به شکل متفاوتی تأثیرگذارند. هر دو نوع مالیات باعث کاهش انتشار میشود اما مالیات بر کربن با اخذ مقادیر کمتر مالیات به ازای مقدار یکسان کاهش انتشار، از مالیات بر قیمت انرژی کاراتر است. هر دو نوع مالیات بدون بازتوزیع درآمد مالیاتی رفاه و بودجه مصرفی واقعی خانوار را کاهش میدهد اما در صورت بازتوزیع درآمد مالیاتی، این شاخصها افزایش خواهد یافت. تولید ناخالص داخلی، در هر چهار سناریو کاهش مییابد شاخص قیمت مصرفکننده نیز در هر چهار سناریو با مقادیری متفاوت افزایش خواهند یافت. براساس یافتههای این پژوهش، استفاده از مالیات بر کربن توأم با بازتوزیع درآمد، سیاستی مناسب برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای و عمل به تعهدات بینالمللی ایران است.
مالیات زیستمحیطی,مالیات بر کربن,مدل تعادل عمومی قابل محاسبه
https://jiee.atu.ac.ir/article_10487.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_10487_9de2c7f68d4afad8f346d8637e5d54ae.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
8
30
2019
03
21
تعیین یک شاخص ترکیبی برای اندازهگیری میزان امنیت عرضه برق در ایران
93
122
FA
حشمت اله
عسگری
دانشیار اقتصاد، دانشگاه ایلام
he.asgari@gmail.com
عباس
بهنود
دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه سمنان
a_behnood@semnan.ac.ir
10.22054/jiee.2019.10488
با توجه به وابستگی صنایع و بنگاههای تولیدی و در کل اقتصاد یک کشور به عرضه مداوم انرژی و نیز از طرفی ارائه یک شاخص و سنجه کلی برای ارزیابی از مداومت و پایداری عرضه انرژی دارای اهمیت بالایی میباشد. بررسی امنیت عرضه انرژی برق با استفاده از انواع شاخص ها مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته که با توجه به انتخاب نوع شاخص و نیز نحوه ترکیب این شاخصها دارای تفاسیر متنوع و متفاوتی میباشد همچنین یک ارزیابی از میزان پایداری و امنیت تأمین آن هشداری برای تصمیمگیران و سیاست گذاران در راستای تعدیل نوسانات به وجود آمده خواهد بود. در این تحقیق با استفاده از شاخص ترکیبی تلاش شده است تا اندازه امنیت عرضه انرژی برق در سطح کشور مورد ارزیابی و برآورد بگیرد. در این مطالعه با استفاده از شاخصهای؛ وابستگی به واردات انرژی، شدت مصرف انرژی، مصرف ناخالص سرانه درون مرزی، وابستگی اقتصاد ملی به انرژی برق، شاخص هرفیندال-هیرشمن و شاخص شانن وینر و نیز با استفاده از روش میانگین وزنی، شاخص ترکیبی امنیت عرضه انرژی برق اندازهگیری شده است. نتایج بدست آمده برای بازه زمانی 1380الی 1395 نشان میدهد که در مجموع امنیت عرضه برق در ایران در حد متوسط بوده ولیکن در طی 16 سال با شیب ملایمی اندازه امنیت عرضه برق کاهش یافته است.
امنیت عرضه برق,میانگین وزنی,شاخصهای اندازهگیری امنیت عرضه برق
https://jiee.atu.ac.ir/article_10488.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_10488_f7e334df97a4bb87dcaf803015dadd39.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
8
30
2019
03
21
آثار مستقیم و غیرمستقیم تکانههای نفتی بر قیمت محصولات منتخب کشاورزی در کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت
123
152
FA
عبدالرسول
قاسمی
0000-0002-6466-1137
دانشیار و عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی
ghasemi.a@hotmail.com
سعید
کیقبادی ثانی
دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی
kayghobadisaeed@gmail.com
10.22054/jiee.2019.10489
در این مقاله برای بررسی آثار مستقیم و غیرمستقیم تکانههای نفتی بر تغییرات قیمت حقیقی محصولات منتخب کشاورزی در کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت، از مدل Panel SVAR روی دادههای ماهانه (2018-2006) استفاده گردید. نتایج نشان میدهد تکانههای نفتی علاوه بر اثر مستقیم، بهطور غیرمستقیم و از طریق شوکهای تقاضای کل، ارزی و پولی، قیمت محصولات کشاورزی را تحت تاثیر قرار میدهند. واکنش قیمت این محصولات به انواع شوکها در دو گروه از کشورها بستگی به درجه جانشینی آنها با سوختهای فسیلی دارد. بهطوریکه تغییرات قیمت سویا و تاحدودی ذرت که در تولید سوختهای زیستی کاربرد دارند، به لحاظ جهت و الگو در دو گروه از کشورها متفاوت است؛ حال آنکه پویاییهای قیمت گندم در دو پانل شباهتهای زیادی با هم دارند. سهم شوک ارزی و نرخ بهره در توضیح تغییرات قیمت در کشورهای واردکننده بیشتر از کشورهای صادرکننده است که علت اصلی را در توسعه یافتگی بازارهای مالی در این کشورها میتوان جستجو کرد. همچنین تفاوت واکنش قیمت محصولات به شوکهای فردی و مشترک ارزی در دو گروه، ضرورت مطالعه جداگانه رفتار هر عضو پانل در پاسخ به این شوک را نشان داد. از اینرو با هدف نتیجهگیری دقیقتر و ارائه پیشنهادهای سیاستی، مدل جداگانه برای اقتصاد ایران نیز برآورد گردید
تکانه های نفتی,شوکهای ارزی و پولی,قیمت محصولات کشاورزی,مدل Panel SVAR
https://jiee.atu.ac.ir/article_10489.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_10489_494bf1d1e7c204406e1debaa21c434f8.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
8
30
2019
03
21
بررسی ارتباط متقابل رشد اقتصادی، مصرف انرژی و توسعه انسانی در کشورهای منتخب حوزه منا (MENA)
153
184
FA
وحید
محمدی
کارشناسی ارشد اقتصاد نفت و گاز
v.mohammadi@tfp.put.ac.ir
هاجر
مظقری
کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان
mozafari.asa@gmail.com
فریدون
اسعدی
عضو هیئت علمی و مدیر گروه دفتر انرژی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی
fasadi2007@gmail.com
10.22054/jiee.2019.10490
توسعه انسانی یکی از جنبههای مهم توسعه در هر کشور میباشد که عوامل متعددی بر آن تاثیر گذارند. در این مطالعه ارتباط متقابل بین رشد اقتصادی، مصرف سرانه انرژی و توسعه انسانی و عوامل موثر بر آنها در یک مدل معادلات همزمان دادههای تابلویی مبتنی بر روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) برای 12 کشور منتخب منطقه منا طی دوره 1997 تا 2015 بررسی شد. نتایج مطالعه نشان میدهد که بین رشد اقتصادی، مصرف انرژی و شاخص توسعه انسانی (HDI) کشورهای منتخب رابطه متقابل مثبت و معناداری وجود دارد. متغیرهای نیروی کار و حجم سرمایهگذاری تاثیر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب دارند. از سوی دیگر، درجه باز بودن اقتصاد رابطه مثبت و نرخ مرگومیر کودکان زیر 5 سال و انتشار دیاکسید کربن رابطه منفی با شاخص توسعه انسانی دارد. همچنین، متغیرهای جمعیت و توسعه مالی طی دوره مورد نظر رابطه منفی و معناداری با میزان مصرف انرژی داشتهاند.
رشد اقتصادی,مصرف انرژی,توسعه انسانی,معادلات همزمان,گشتاورهای تعمیم یافته
https://jiee.atu.ac.ir/article_10490.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_10490_3e65d222c8e87389725a9be26fdf2bdd.pdf