سیاستگذاریهای اقتصادی و مالی در حوزههای فوقالذکر در سطوح ملی، منطقهای و جهانی
سپیده جوادی مقدم چیرانی؛ حسین صادقی؛ سجاد فرجی دیزجی
چکیده
چکیدهاعمال تحریمهای اقتصادی علیه ایران در دهههای اخیر روندی صعودی داشته و غیر از بخش بانکی و نفت، بخش محیط زیست را نیز به شدت تهدید میکند. به طور کلی، تحریم از چند جنبه بر محیط زیست اثرگذار است. محدودیت در جریانهای مالی، انتقال تکنولوژی و دانش فنی، فشار بر بودجۀ دولت، فشار بر محیط زیست برای تأمین کالاهای اساسی و موارد دیگر از ...
بیشتر
چکیدهاعمال تحریمهای اقتصادی علیه ایران در دهههای اخیر روندی صعودی داشته و غیر از بخش بانکی و نفت، بخش محیط زیست را نیز به شدت تهدید میکند. به طور کلی، تحریم از چند جنبه بر محیط زیست اثرگذار است. محدودیت در جریانهای مالی، انتقال تکنولوژی و دانش فنی، فشار بر بودجۀ دولت، فشار بر محیط زیست برای تأمین کالاهای اساسی و موارد دیگر از جمله مسائلی است که در اثر تحریم موجب فشار بر محیط زیست و جلوگیری از روند توسعۀ پایدار در ایران شده است. پژوهش حاضر، از روش "تعادل عمومی محاسبهپذیر" استفاده کرده و به لحاظ هدف، کاربردی و توسعهای و از حیث ماهیت مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی است. مدل پژوهش با توجه به ویژگیهای اقتصاد ایران و متناسب با هدف پژوهش بر پایه مدل استاندارد لافگرن طراحی و هشت سناریو بر مدل پژوهش اعمال شده است. با توجه به نتایج حاصل، اگر هدف دولت، "کاهش کسری بودجه به همراه کاهش فشار بر محیط زیست" باشد، بهترین گزینه، افزایش نرخ مالیاتهاست. اگر هدف دولت "کاهش آلودگی به همراه افزایش رشد و توسعه اقتصادی" باشد ولی کسری بودجه را مدنظر نداشته باشد، افزایش مشوق "تحقیق و توسعه" توصیه میشود. اگر چنانچه هدف دولت "رشد و توسعه در بلندمدت و افزایش قدرت رقابت در جامعه تجاری، به منظور مقاومت بیشتر در برابر تحریم" باشد سناریو افزایش کارایی تحقیق و توسعه در کل اقتصاد توصیه میشود. نتایج حاصل، حاکی از آن است که، تقویت بخش تحقیق و توسعه در بخشهای مختلف اقتصادی به میزان قابل توجهای دارای اهمیت خواهد بود
طه شیشه گری؛ عباس معمارنژاد؛ فرهاد غفاری؛ سید شمس الدین حسینی
چکیده
تحریم ابزاری سیاسی است که دولتها از آن برای اثرگذاری روی کشورهای دیگر، بنگاهها و شهروندان آنان استفاده مینمایند. یکی از انواع تحریم، تحریم اقتصادی است که ابزاری برای رسیدن به اهداف سیاسی دولتهای وضعکننده تحریم میباشد. مطالعه اثرگذاری تحریمهای اقتصادی نیازمند شناخت میزان و شدت تحریم در بخشهای مختلف است. در این مقاله ...
بیشتر
تحریم ابزاری سیاسی است که دولتها از آن برای اثرگذاری روی کشورهای دیگر، بنگاهها و شهروندان آنان استفاده مینمایند. یکی از انواع تحریم، تحریم اقتصادی است که ابزاری برای رسیدن به اهداف سیاسی دولتهای وضعکننده تحریم میباشد. مطالعه اثرگذاری تحریمهای اقتصادی نیازمند شناخت میزان و شدت تحریم در بخشهای مختلف است. در این مقاله اثر شدت تحریمهای اعمالی بر کشور ایران در حوزه انرژی را، به یک متغیر میان صفر تا پنج تبدیل شده است تا شاخص بهتری برای درک میزان فشار و تحریمهای اقتصادی اعمالی بر کشور ایران ارائه داده شود سپس اثرگذاری متغیر شدت تحریم به دست آمده را روی تجارت خارجی ایران با پنج شریک تجاری مهم ازجمله: آلمان، چین، هند، ترکیه و امارات متحده براساس معادله جاذبه به دست آورده شده است. در این مقاله تلاش شده است تمامی تحریمها و قوانین تحریمکننده کشور ایران را در حوزه انرژی، در حد فاصل سالهای 1992 تا 2018 مورد بررسی قرار داده شود. نتایج به دست آمده حاکی از اثر معنادار، قابل توجه و منفی شدت تحریم بخش انرژی بر تجارت خارجی ایران میباشد، که میزان اثرگذاری تحریمهای این بخش روی مراودات با کشورهای مختلف متفاوت است. کشور چین و امارت به ترتیب کمترین میزان اثرپذیری از تحریم بخش انرژی ایران را در صادرات و واردات به خود اختصاص دادند. همچنین بیشترین میزان اثرپذیری در واردات و صادرات به کشورهای هند و آلمان اختصاص یافت.
مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
ساناز کریم پور؛ عبدالرسول قاسمی؛ تیمور محمدی
چکیده
تحریمهای اقتصادی در عرصه روابط بینالمللی بر الگوی تجارت کشورها تأثیر میگذارند. یکی از مجراهای تأثیرگذاری تحریم، صادرات (به عنوان مهمترین منبع عرضه ارز کشورها) است. در این زمینه صادرات نفت در کشورهای عضو اوپک و بهخصوص ایران جز مهمترین درآمدهای اقتصاد به شمار میروند و سهم بالایی در تامین بودجه کشور دارد. در پژوهش حاضر، تأثیر ...
بیشتر
تحریمهای اقتصادی در عرصه روابط بینالمللی بر الگوی تجارت کشورها تأثیر میگذارند. یکی از مجراهای تأثیرگذاری تحریم، صادرات (به عنوان مهمترین منبع عرضه ارز کشورها) است. در این زمینه صادرات نفت در کشورهای عضو اوپک و بهخصوص ایران جز مهمترین درآمدهای اقتصاد به شمار میروند و سهم بالایی در تامین بودجه کشور دارد. در پژوهش حاضر، تأثیر تحریمها بر الگوی تجارت نفتخام و فرآوردههای نفتی ایران و همچنین تأثیر این تحریمها را بر کشورهای عضو اوپک در چارچوب الگوی جاذبه تعمیمیافته با استفاده از مدلهای اقتصادسنجی دادههای تابلوئی، بررسی شده است. الگوی پژوهش براساس دادههای آماری سالهای 1988 تا 2018 در قالب چهار دوره تحریمی شامل دوره اول تحریم آمریکا، تحریم اتحادیه اروپا، تحریم سازمانملل و دوره دوم تحریم آمریکا تدوین شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که تحریمهای دوره اول آمریکا و تحریمهای اتحادیه اروپا تأثیر کمتری بر صادرات نفتی ایران داشته است اما تحریمهای سازمانملل تأثیر قابلتوجهی بر این صادرات نفت و سهم ایران از صادرات اوپک داشته است، تأثیر دوره دوم تحریمهای آمریکا نیز نسبت به دوره اول تحریمهای این کشور بیشتر بوده است . بر اساس یافتههای تحقیق سایر کشورهای عضو اوپک تأثیر معنی داری بر جایگزینی بازار نفت ایران نداشتهاند و این کمبود عمدتا توسط کشورهای خارج از مجموعه اوپک تامین شده است.
عباس شاکری؛ تیمور محمدی؛ حامد نجفی جزه
چکیده
مطالعه حاضر به معرفی مبانی نظری و محاسبه شاخص آسیب پذیری نفت برای اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت میپردازد. برای محاسبه این شاخص نماگرهای مختلفی در دو بعد ریسک اقتصادی و ریسک تقاضا معرفی شده و برای اقتصاد ایران طی سالهای 1393-1368 محاسبه شده است. در بعد ریسک اقتصادی، 7 کانال مختلف اثرگذاری درآمدهای نفتی بر اقتصاد، مبتنی بر توسعه ادبیات ...
بیشتر
مطالعه حاضر به معرفی مبانی نظری و محاسبه شاخص آسیب پذیری نفت برای اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت میپردازد. برای محاسبه این شاخص نماگرهای مختلفی در دو بعد ریسک اقتصادی و ریسک تقاضا معرفی شده و برای اقتصاد ایران طی سالهای 1393-1368 محاسبه شده است. در بعد ریسک اقتصادی، 7 کانال مختلف اثرگذاری درآمدهای نفتی بر اقتصاد، مبتنی بر توسعه ادبیات نظری بیماری هلندی شامل کانالهای درآمد، عایدی دولت، مخارج، حساب جاری، نرخ ارز، تکنولوژی و نوسانات مخارج دولت تعریف شده است. بعد ریسک تقاضا نیز به دو جزء اصلی ریسک تمرکز تقاضای نفت و ریسک سیاسی تقسیم شده و برای محاسبه آن، ابتدا با توجه به سهم کشورهای واردکننده نفت از ایران، شاخص تمرکز تقاضای نفت محاسبه میشود. پس از آن بر اساس پایداری روابط سیاسی دو جانبه، وابستگی آن کشورها به واردات نفت از ایران و توانمندی آنها در تأمین نیازشان از سایر کشورها، شاخص ریسک سیاسی محاسبه شده و با تعدیل شاخص تمرکز تقاضای نفت، شاخص ریسک تمرکز ژئوپلتیک بازار نفت محاسبه میشود. بعد از نرمال نمودن هر یک از نماگرها، از متوسط وزنی نماگرها، شاخص نهایی محاسبه میشود. نتایج نشان میدهد طی سالهای 1380 تا 1382 با متنوع سازی مسیرهای صادراتی نفت ایران، تاسیس حساب ذخیره ارزی، تنوع منابع ارزی و ... شاخص آسیبپذیری نفت کاهش قابل ملاحظهای پیدا کرده و پس از سال 1390 با کاهش تنوع در مقاصد صادرات نفت، اعمال تحریم ها و متمرکز شدن فروش نفت به کشورهای خاص، وضعیت شاخص به بدترین وضع ممکن میرسد.
