• مطالعات اقتصادی مرتبط با حاملهای انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
مرضیه عسگری؛ مرتضی خورسندی؛ عبدالرسول قاسمی
چکیده
انرژیهای تجدیدپذیر، سازگاری بیشتری با محیطزیست دارند و تهیه و تولید آنها از آلایندگی کمتری برخوردار است. علاوه بر این، ازآنجا که برای این دسته از انرژیها، پایانی متصور نیست، لذا انرژیهای تجدیدپذیر، روز به روز سهم بیشتری در سیستم تأمین انرژی جهان حتی در کشورهای دارای انرژیهای فسیلی بر عهده میگیرند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی ...
بیشتر
انرژیهای تجدیدپذیر، سازگاری بیشتری با محیطزیست دارند و تهیه و تولید آنها از آلایندگی کمتری برخوردار است. علاوه بر این، ازآنجا که برای این دسته از انرژیها، پایانی متصور نیست، لذا انرژیهای تجدیدپذیر، روز به روز سهم بیشتری در سیستم تأمین انرژی جهان حتی در کشورهای دارای انرژیهای فسیلی بر عهده میگیرند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی عوامل مؤثر بر مصرف انرژیهای تجدیدپذیر در کشورهای عضو اوپک با استفاده از رویکرد دادههای تابلویی در بازه زمانی 2004 الی 2018 میلادی است. در این پژوهش به بررسی چگونگی اثرگذاری عواملی چون شاخص حکمرانی خوب، سرمایه انسانی، شدت انتشار دیاکسیدکربن، درآمد (GDP) و قیمت نفت خام پرداخته شد. نتایج حاصل از تخمین مدل به روش حداقل مربعات تعمیمیافته امکانپذیر(FGLS)، بیانگر آن بود که شاخص حکمرانی خوب، سرمایه انسانی، شدت انتشار دیاکسیدکربن و درآمد (GDP)، اثر مثبت و معناداری بر مصرف انرژیهای تجدیدپذیر در کشورهای عضو اوپک دارند اما قیمت نفت خام، اثر معناداری بر مصرف این گروه از انرژیها در کشورهای یاد شده ندارد. میتوان عواملی همچون گران بودن استقرار صنایع تجدیدپذیر در کشورهای عضو اوپک و وابستگی اقتصاد این کشورها به درآمدهای نفتی را از جمله دلایل بروز این نتیجه دانست.
• اقتصاد سیاسی انرژی به ویژه در حوزه خلیج فارس
مجیدرضا مومنی
چکیده
سازمان اوپک با هدف ایفای نقش بیشتر در نظام انرژی بینالمللی تأسیس میشود و در گذر زمان بازیگران و دولتهای فرااوپکی نیز در تلاش بودهاند تا بر عملکرد و جایگاه این سازمان نفوذ داشته باشند. یکی از این بازیگران ایالات متحده آمریکا بوده است که حتی پس از کشف فناوری شیل که تبدیل به عرضهکننده بزرگ نفت میشود، با اتخاذ سیاستها و طرحهای ...
بیشتر
سازمان اوپک با هدف ایفای نقش بیشتر در نظام انرژی بینالمللی تأسیس میشود و در گذر زمان بازیگران و دولتهای فرااوپکی نیز در تلاش بودهاند تا بر عملکرد و جایگاه این سازمان نفوذ داشته باشند. یکی از این بازیگران ایالات متحده آمریکا بوده است که حتی پس از کشف فناوری شیل که تبدیل به عرضهکننده بزرگ نفت میشود، با اتخاذ سیاستها و طرحهای گوناگون بر این سازمان نفوذ نماید. بنابراین این پژوهش سعی دارد تا به این پرسش اساسی بپردازد که سیاستهای انرژی آمریکا در دوران ریاستجمهوری ترامپ چه تأثیری بر اوپک داشته است؟ در پاسخ به این پرسش مهم این فرضیه مطرح میشود که با کشف فناوری شیل و گسترش آن در دوره ریاستجمهوری ترامپ، آمریکا سعی داشته با رویکردی جدیدی در راستای استقرار یک نظم نوین بینالمللی انرژی و همچنین ایجاد تغییر در ژئوپلیتیک سنتی انرژی، سازمان اوپک را به حاشیه براند. این پژوهش با روش تبینی و کاربست نظریه رئالیزم و همچنین استفاده از منافع اولیه و ثانویه مشتمل بر اسناد، گزارشها، سخنرانیها، کتب، مقالات و سایتهای اینترنتی معتبر به تحلیل موضوع میپردازد. در پایان، یافتههای پژوهش مؤید این واقعیت است که برای مسئولین و سیاستگذاران ایران ضروری است تا با شناخت و درک سیاستهای انرژی آمریکا به ویژه در دوران ترامپ و تحولات نظام انرژی جهانی، سعی در رفع تحریمها و همچنین زمینه بازگشت ایران بهعنوان یکی از بازیگران مهم حوزه انرژی در نظام بینالملل را فراهم آورند.
علی حیدری فتح آباد؛ عاطفه تکلیف
چکیده
تلاشهای کشورهای واردکننده نفت در زمینه سرمایهگذاری جهت انتقال از سوختهای فسیلی به غیر فسیلی و امکانپذیری بهرهبرداری تجاری از ذخایر نفت و گاز غیرمتعارف، امنیت تقاضای نفت خام کشورهای صادرکننده را میتواند با خطر جدی مواجه کند. در این مطالعه با محاسبه شاخص ریسک تقاضای صادرات نفتخام از کشورهای عضو اوپک طی سالهای ...
بیشتر
تلاشهای کشورهای واردکننده نفت در زمینه سرمایهگذاری جهت انتقال از سوختهای فسیلی به غیر فسیلی و امکانپذیری بهرهبرداری تجاری از ذخایر نفت و گاز غیرمتعارف، امنیت تقاضای نفت خام کشورهای صادرکننده را میتواند با خطر جدی مواجه کند. در این مطالعه با محاسبه شاخص ریسک تقاضای صادرات نفتخام از کشورهای عضو اوپک طی سالهای 2014-2000 به بررسی رابطه این متغیر و قیمت نفت با سرمایهگذاری در بخش بالادستی صنعت نفت این کشورها طی سالهای (2012-2000) با استفاده از مدل داده های تابلویی با اثرات تصادفی پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد که اثر شاخص ریسک تقاضای صادرات نفت بر سرمایهگذاری در بخش بالادستی صنعت نفت منفی بوده و این اثر معنا دار میباشد. لذا با توجه به مقدار ضریب شاخص ریسک تقاضای صادرات نفت، میتوان نتیجه گرفت که یک درصد تغییر در مقدار ریسک تقاضای صادرات نفت، 51/0 درصد سرمایهگذاری در بخش بالادستی صنعت نفت در جهت مخالف آن تغییر میکند. همچنین اثر قیمت نفت بر سرمایهگذاری در بخش بالادستی صنعت نفت مثبت است، به گونهای که یک درصد تغییر در قیمت نفت، 12/1 درصد سرمایهگذاری در بخش بالادستی صنعت نفت را در همان جهت تغییر میدهد.
حسین محمدی؛ شیرین ظریف
چکیده
با توجه به اینکه امروزه رشد اقتصادی هدف اصلی بسیاری از سیاستهای اقتصادی دولتهاست و این سیاستها میتواند دارای اثرات جانبی همچون زیانهای زیست محیطی باشد، توجه به عواملی که منجر به بهبود عملکرد محیط زیست می شوند، بسیار حائز اهمیت است. در این مطالعه اثرگذاری متغیرهایی همچون شدت انرژی(به عنوان یکی از متغیرهای رایج کارایی ...
بیشتر
با توجه به اینکه امروزه رشد اقتصادی هدف اصلی بسیاری از سیاستهای اقتصادی دولتهاست و این سیاستها میتواند دارای اثرات جانبی همچون زیانهای زیست محیطی باشد، توجه به عواملی که منجر به بهبود عملکرد محیط زیست می شوند، بسیار حائز اهمیت است. در این مطالعه اثرگذاری متغیرهایی همچون شدت انرژی(به عنوان یکی از متغیرهای رایج کارایی انرژی)، مصرف کودهای شیمیایی، شاخص توسعه انسانی و ارزش افزوده بخش صنعت نسبت به ارزش افزوده کل، بر شاخص عملکرد محیط زیست برای دو گروه کشورهای اوپک و کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. روش مورد استفاده در تحقیق، مدل دادههای تابلویی پویا طی سالهای 2007 الی 2014 است. نتایج نشان داد که افزایش متغیرهایی همچون مصرف شدت انرژی، مصرف کودهای شیمیایی و ارزش افزوده بخش صنعت، منجر به کاهش شاخص عملکرد محیطزیست خواهد شد، به طوری که افزایش یک واحد در متغیر شدت انرژی به ترتیب منجر به کاهش 019/0 و 029/0 واحد در شاخص عملکرد محیطزیست در کشورهای اوپک و OECD خواهد شد. با توجه به نتایج تحقیق، میتوان با اتخاذ سیاستهایی همچون اجرای مقررات سختگیرانه برای آلوده کنندگان محیط زیست و نیز ایجاد محدودیت برای شدت مصرف انرژی، همراه با رشد اقتصادی، به کاهش آلودگی زیست محیطی کمک کرد.
حمیدرضا ارباب؛ علی امامی میبدی؛ صبا رجبی قادی
چکیده
میزان مصرف انرژی بر روی رشد اقتصادی هر کشور تأثیرگذار است، بنابراین دسترسی کشورهای جهان به انواع منابع جدید انرژی از جمله انرژیهای تجدیدپذیر نیز برای رشد و توسعه اقتصادی آنها اهمیت اساسی دارد. پژوهشهای متعدد پژوهشگران در سطح جهان نشان داده است که رشد مصرف انرژی در کشورهای جهان تا حدود زیادی به سطح رشد اقتصادی بستگی دارد. در این ...
بیشتر
میزان مصرف انرژی بر روی رشد اقتصادی هر کشور تأثیرگذار است، بنابراین دسترسی کشورهای جهان به انواع منابع جدید انرژی از جمله انرژیهای تجدیدپذیر نیز برای رشد و توسعه اقتصادی آنها اهمیت اساسی دارد. پژوهشهای متعدد پژوهشگران در سطح جهان نشان داده است که رشد مصرف انرژی در کشورهای جهان تا حدود زیادی به سطح رشد اقتصادی بستگی دارد. در این پژوهش ابتدا به بررسی مطالعات و پژوهشهای انجام شده در مورد رابطه رشد اقتصادی و مصرف انرژی در جهان پرداختهایم. در ادامه رابطه رشد اقتصادی و مصرف انرژیهای تجدیدپذیر در کشورهای منتخب عضو اوپک در بازه زمانی 2015-1985 بررسی شده است. با استفاده از آزمون ریشه واحد نسبت به تعیین مانایی دادهها اقدام گردید و ثابت شد که تمام دادهها مانا هستند. با آزمون علیت گرنجری وجود رابطه علیت از مصرف انرژی تجدیدپذیر به سوی رشد اقتصادی تائید شد. آزمونهای F لیمر و همچنین آزمون هاسمن جهت تعیین مدل رگرسیونی متناسب با نوع دادهها نیز مشخص و برآورد شده است. نتیجه حاصل از این پژوهش بیانگر این بود که میزان مصرف انرژیهای تجدیدپذیر در کشورهای منتخب عضو اوپک از جمله ایران علت گرنجری رشد اقتصادی این کشورهاست.
سیدمحمدشهاب طباطبائی اتابک؛ تیمور محمدی؛ مرتضی خورسندی
چکیده
قدرت بازاری به توانایی تاثیرگذاری بر بازار اطلاق میشود. بنگاه در بازار انحصاری دارای قدرت قیمتگذاری است. یکی از انواع انحصارها، کارتل است. دو ویژگی مهم رفتار کارتلی، تاثیر بر میزان تولید و تاثیر بر قیمت است. در زمینه مقدار تولید، کارتل با هماهنگی میان اعضاء، میزان تولید را کنترل میکند و در زمینه اثر بر قیمت بدین صورت است که با ...
بیشتر
قدرت بازاری به توانایی تاثیرگذاری بر بازار اطلاق میشود. بنگاه در بازار انحصاری دارای قدرت قیمتگذاری است. یکی از انواع انحصارها، کارتل است. دو ویژگی مهم رفتار کارتلی، تاثیر بر میزان تولید و تاثیر بر قیمت است. در زمینه مقدار تولید، کارتل با هماهنگی میان اعضاء، میزان تولید را کنترل میکند و در زمینه اثر بر قیمت بدین صورت است که با کنترل میزان تولید، بر قیمت بازار تاثیر میگذارد. در این پژوهش برای بررسی قدرت بازاری سازمان اوپک، به این مساله پرداخته میشود که آیا سازمان اوپک همانند یک کارتل رفتار کرده است؟ ازاینرو برای سنجش قدرت بازاری اوپک، رفتار و هماهنگی تصمیمات تولیدی اعضای اوپک مطالعه میشود. فرضیههای پژوهش بدین صورت است که میان تولید کل اوپک و تولید اعضای اوپک هماهنگی در رفتار و تصمیمات تولیدی وجود دارد و نیز تولید کل اوپک تعیینکننده قیمتهای نفت در بازارهای جهانی نفت است. برای اثبات فرضیه اول از تکنیک همانباشتگی در قالب مدل ARDL و آزمون کرانهها و برای فرضیه دوم از آزمون علیت تودا-یاماموتو استفاده شده. دادههای مورد استفاده در این پژوهش شامل تولید اعضای اوپک، قیمتهای جهانی نفت برنت و دُبی و وست تگزاس اینترمدیت در بازه زمانی 1994-2016 به صورت فصلی و ماهانه و 1980-2016 به صورت سالانه میباشد. نتایج بیانگر عدم وجود رابطه بلندمدت میان تولید اعضای اوپک و تولید کل اوپک بوده و نیز جهت علیت از قیمتهای نفت به تولید اوپک است
محمدعلی فلاحی؛ محمد علی عادلی مهدوی؛ فرشته جندقی میبدی
دوره 3، شماره 11 ، تیر 1393، ، صفحه 195-225
چکیده
امروزه فراوانی منابع طبیعی و فساد اداری از مقولات مهم و مورد توجه اقتصادی به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. در مطالعه حاضر رابطه میان این دو مقوله در کشورهای عضو اوپک با استفاده از روشهای حداقل مربعات معمولی ترکیبی و الگوی ای تابلویی طی دوره زمانی 2003-2010 بررسی میشود. در کنار رانتهای نفتی و مواد معدنی (به عنوان معیارهای ...
بیشتر
امروزه فراوانی منابع طبیعی و فساد اداری از مقولات مهم و مورد توجه اقتصادی به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. در مطالعه حاضر رابطه میان این دو مقوله در کشورهای عضو اوپک با استفاده از روشهای حداقل مربعات معمولی ترکیبی و الگوی ای تابلویی طی دوره زمانی 2003-2010 بررسی میشود. در کنار رانتهای نفتی و مواد معدنی (به عنوان معیارهای فراوانی منابع طبیعی) از متغیرهای دیگری نظیر درآمد سرانه، درجه باز بودن اقتصاد و دموکراسی به عنوان متغیرهای کنترل استفاده شده است. نتایج برآورد اثر مثبت و معنیدار رانت نفت و مواد معدنی را بر سطح فساد تأیید میکند. با لحاظ کردن معیارهای دیگر به جای رانتهای نفتی، وجود این رابطه مجدداً تأیید میشود. درآمد سرانه و درجه باز بودن اقتصاد نیز رابطه منفی معنیداری با سطح فساد دارند و هیچگونه شواهدی مبنی بر اینکه بهبود دموکراسی سطح فساد را کاهش میدهد، وجود ندارد؛ هرچند که بهبود آن اثر منفی منابع طبیعی را بر فساد تعدیل میکند.
منصور زراءنژاد؛ پویان کیانی؛ صلاح ابراهیمی؛ علی رئوفی
دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، ، صفحه 107-207
چکیده
عوامل زیادی بر قیمت نفت خام تأثیر میگذارند از این رو استفاده از یک مدل چند متغیری که تمام عوامل مؤثر بر قیمت نفت را لحاظ کرده باشد کاری دشوار است. به همین دلیل، پیشبینی این متغیر از طریق مدلهای چند متغیری بسیار دشوار است. در این حالت ممکن است استفاده از مدلهای تک متغیری روش مناسبی باشد. در این مدلها از حافظه تاریخی متغیر ...
بیشتر
عوامل زیادی بر قیمت نفت خام تأثیر میگذارند از این رو استفاده از یک مدل چند متغیری که تمام عوامل مؤثر بر قیمت نفت را لحاظ کرده باشد کاری دشوار است. به همین دلیل، پیشبینی این متغیر از طریق مدلهای چند متغیری بسیار دشوار است. در این حالت ممکن است استفاده از مدلهای تک متغیری روش مناسبی باشد. در این مدلها از حافظه تاریخی متغیر برای مدلسازی و پیشبینی استفاده میشود. اما یکی از محدودیتهای مدلهای تک متغیری این است که برای حصول نتایج مناسب نیاز به دادههای زیادی دارند. از آنجا که مدلهای رگرسیون فازی برای پیشبینی دقیق نیاز به تعداد دادههای کمتری دارند، در این تحقیق، از سه روش رگرسیون فازی، آریما و رگرسیون خودبازگشتی میانگین متحرک انباشته فازی (ترکیب دو روش مذکور) و از دادههای روزانه قیمت نفت اوپک برای پیشبینی قیمت نفت خام اوپک استفاده شده است. نتایج حاکی از این است که مدلهای رگرسیون فازی و رگرسیون خودبازگشتی میانگین متحرک انباشته فازی علاوه بر این که از نظر تمام معیارهای متداول خطای پیشبینی، عملکرد بهتری نسبت به مدل آریما دارند با فراهم کردن بهترین و بدترین حالت، تصمیمگیری را نسبت به مدل آریما تسهیل کرده است. همچنین مدل ترکیبی به مراتب پیشبینی بهتری نسبت به مدل رگرسیون فازی ارائه میدهد و فاصله بازه تصمیمگیری را کوتاهتر میکند.
�تفاده از الگوی خودرگرسیون برداری (VAR) برآورد گردید. براساس نتایج مدل برآوردی، شوکهای قیمت نفت در کوتاهمدت دارای تأثیر منفی بر تولید سبز است و علت آن این است که با استخراج نفت، استهلاک منابع طبیعی افزایش یافته و باعث کاهش تولید سبز میشود. اما در بلندمدت تأثیر مثبت بر تولید سبز دارد به این علت که در بلندمدت افزایش درآمدهای نفتی باعث رشد واقعی سایر بخشها میشود و این رشد استهلاک را جبران میکند.
مصطفی گرگینی؛ شهرام گلستانی؛ فاطمه حاجعباسی
دوره 1، شماره 4 ، مهر 1391، ، صفحه 145-168
چکیده
مارهای کشور، حاکی از رشد مصرف بنزین در بخش حمل و نقل کشور بوده و در سالهای اخیر بنزین مصرفی بطور قابل ملاحظهای بیش از ظرفیت پالایش داخلی شده است و لذا هزینه واردات بنزین سهم نسبتاً مهمی از بودجه دولت را به خود اختصاص میدهد. افزایش جمعیت شهری، اقبال عمومی استفاده از خودروهای شخصی و عرضه بنزین به قیمت یارانهای از عوامل تعیینکننده ...
بیشتر
مارهای کشور، حاکی از رشد مصرف بنزین در بخش حمل و نقل کشور بوده و در سالهای اخیر بنزین مصرفی بطور قابل ملاحظهای بیش از ظرفیت پالایش داخلی شده است و لذا هزینه واردات بنزین سهم نسبتاً مهمی از بودجه دولت را به خود اختصاص میدهد. افزایش جمعیت شهری، اقبال عمومی استفاده از خودروهای شخصی و عرضه بنزین به قیمت یارانهای از عوامل تعیینکننده این پدیده هستند. علاوه بر تحمیل هزینههای فزاینده به اقتصاد کشور، با ایجاد آلودگی بیش از حد هوا در مناطق شهری لطمات جبرانناپذیری نیز بر سلامت شهروندان وارد میکنند. در این پژوهش سعی بر آن است که با استفاده