• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
علی اصغر سالم؛ سیاب ممی پور؛ معصومه عزیزخانی
چکیده
قیمت‌گذاری بنزین و تخصیص بهینه منابع از مباحث همیشگی دولت و متخصصین می‌باشد. جهش روزافزون نرخ ارز، تفاوت زیادی بین قیمت اسمی و واقعی بنزین ایجاد نموده است. بدین‌منظور در مطالعه حاضر برای کاهش شکاف موجود، راهکار وضع مالیات شناور متناسب با مصرف بنزین پیشنهاد و اثر آن بر توزیع درآمد خانوار بررسی می‌شود. از طرف دیگر خاصیت تنازلی، ضعف ...
بیشتر
قیمت‌گذاری بنزین و تخصیص بهینه منابع از مباحث همیشگی دولت و متخصصین می‌باشد. جهش روزافزون نرخ ارز، تفاوت زیادی بین قیمت اسمی و واقعی بنزین ایجاد نموده است. بدین‌منظور در مطالعه حاضر برای کاهش شکاف موجود، راهکار وضع مالیات شناور متناسب با مصرف بنزین پیشنهاد و اثر آن بر توزیع درآمد خانوار بررسی می‌شود. از طرف دیگر خاصیت تنازلی، ضعف سیستم مالیات بر مصرف است که با تحمیل بار مالیاتی بیشتر به طبقات آسیب‌پذیر، آثار نامطلوبی بر توزیع درآمد به جای می‌گذارد. ازاین‌رو سناریوی پیشنهادی در این مطالعه همانند قیمت‌گذاری فعلی، به صورت دو نرخی (قیمت سهمیه‌ای و قیمت غیر سهمیه‌ای) می‌باشد. بخش سهمیه، معاف از مالیات و مانند روال گذشته بوده و قیمت بنزین غیر سهمیه، تحت تأثیر میزان مصرف افراد با احتساب 5 درصد مالیات به ازای هر لیتر مصرف مازاد بر سهمیه ماهانه، محاسبه می‌گردد، چنانچه افزایش مصرف، به جای برخورداری از امتیاز یارانه بیشتر، با مخارج بیشتری برای مصرف‌کننده آن همراه خواهد بود. در این راستا با به‌کارگیری مدل سیستم‌تقاضای تقریباً ایدئال، به بررسی آثار اجرای سناریوی پیشنهادی بر میزان نابرابری و توزیع درآمد میان خانوارهای شهری به تفکیک چهار گروه مصرفی بنزین (کمتر از 60 لیتر، 60 تا 80 لیتر، 80 تا 120 لیتر و بیش از 120 لیتر) طی سال‌های 1399-1396 با در نظر گرفتن برخی متغیرهای جمعیت‌شناختی شامل اندازه خانوار، جنسیت، سن، وضعیت تأهل، داشتن شغل، تحصیلات و مالکیت مسکن سرپرست خانوار پرداخته شد، کشش‌های قیمتی و درآمدی استخراج و معیار تغییرات جبرانی (CV) محاسبه گردید و با فرض اجرای سناریوی پیشنهادی و ثابت ماندن قیمت همه گروه‌های کالایی به غیر از بنزین، اطلاعات هزینه‌ای خانوار شبیه‌سازی و نابرابری با استفاده از ضریب جینی محاسبه گردید. نتایج نشان می‌دهد، در صورت عملی شدن سناریوی مذکور توسط دولت و مفروض بر ثابت ماندن قیمت سایر گروه‌های کالایی، بهبود نسبی در شاخص ضریب جینی حاصل می‌گردد که بیانگر کاهش نابرابری است
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
علی مزیکی؛ علی اصغر سالم؛ سپیده اسدی
چکیده
در تعرفه‌گذاری گاز و برق به عنوان دو جانشین جدی، مقوله «برابری» همواره مورد توجه سیاست‌گذار قرار می‌گیرد. برای بررسی این موضوع خانوارهای مورد مطالعه را به چارک‌های درآمدی و همچنین در گروه‌های مختلف از نظر ویژگی وضعیت تاهل، سن و تعداد فرزندان تقسیم‌بندی شده است. طبق نتایج تخمین تقاضای EASI برای جامعه آماری خانوارهای شهری در ...
بیشتر
در تعرفه‌گذاری گاز و برق به عنوان دو جانشین جدی، مقوله «برابری» همواره مورد توجه سیاست‌گذار قرار می‌گیرد. برای بررسی این موضوع خانوارهای مورد مطالعه را به چارک‌های درآمدی و همچنین در گروه‌های مختلف از نظر ویژگی وضعیت تاهل، سن و تعداد فرزندان تقسیم‌بندی شده است. طبق نتایج تخمین تقاضای EASI برای جامعه آماری خانوارهای شهری در بازه زمانی 10 سال، افزایش قیمت گاز در مقایسه با برق اثر بیشتری روی اقشار کم درآمدتر داشته است. براساس این تحلیل جزیی و در مقایسه برق و گاز، باید گفت که گاز کمکششتر بوده و این موضوع احتمالاً به دلیل نبود جانشین مناسب برای گاز در صورت افزایش قیمت این کالابوده است. به نظر میرسد این موضوع از آن جهت بوده که سیاست‌گذار در جهت متنوعسازی حرکت نکرده و وسایل مصرف خانگی گازسوز نقش اصلی را در گرمایش داشتهاند. این موضوع میتواند امنیت انرژی خانوارها را به خطر بیندازد.
مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
علی اصغر سالم؛ معصومه عزیزخانی
چکیده
مقوله نابرابری مصرف انرژی در ایران علی‌رغم اهمیت بالایی که دارد پدیده‌ای مغفول است که عمق و وسعت آن مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. ضرورت برقراری عدالت اجتماعی، داشتن یک جامعه مترقی و کاهش عوارض ناشی از نابرابری مصرف انرژی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور، ایجاب می‌نماید تا علل این پدیده مورد بررسی قرار ...
بیشتر
مقوله نابرابری مصرف انرژی در ایران علی‌رغم اهمیت بالایی که دارد پدیده‌ای مغفول است که عمق و وسعت آن مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. ضرورت برقراری عدالت اجتماعی، داشتن یک جامعه مترقی و کاهش عوارض ناشی از نابرابری مصرف انرژی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور، ایجاب می‌نماید تا علل این پدیده مورد بررسی قرار گیرد. هدف این مطالعه شناسایی و ارزیابی عواملی است که در نابرابری مصرف انرژِی نقش دارند. لذا به این منظور، در این مطالعه با استفاده از روش داده‌های ترکیبی برای 31 استان ایران طی سال‌های 1398-1388 به بررسی تأثیر متغیرهای اقتصادی - اجتماعی بر نابرابری مصرف انرژی پرداخته شده است. یافتههای این پژوهش حکایت از تأثیر معنادار و معکوس سه عامل جمعیت، قیمت انرژی و تولید ناخالص داخلی بر نابرابری مصرف انرژی دارد. همچنین متغیرهایی چون مخارج جاری دولت و آموزش بر نابرابری مصرف انرژی اثری معنادار و مثبت داشته و در نهایت شهرنشینی و مخارج عمرانی دولت بر نابرابری مصرف انرژی معنادار نیست.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
لیلا جباری؛ علی اصغر سالم
چکیده
در نظریه‌های اقتصادی تمرکززدایی مالی نشان‌دهنده انتقال مسئولیت و اختیارات درآمد، تصمیم‌گیری درباره مخارج و حتی تصمیم‌گیری درخصوص مالیات از سوی دولت به واحدهای منطقه‌ای، مقامات و مسئولان دولتی در استان‌ها است که افزایش کارایی در تخصیص منابع را درپی دارد. از زمان مطالعات اوتس (1972) تمرکززدایی و تأثیرات آن توجه بسیاری از اقتصاددانان ...
بیشتر
در نظریه‌های اقتصادی تمرکززدایی مالی نشان‌دهنده انتقال مسئولیت و اختیارات درآمد، تصمیم‌گیری درباره مخارج و حتی تصمیم‌گیری درخصوص مالیات از سوی دولت به واحدهای منطقه‌ای، مقامات و مسئولان دولتی در استان‌ها است که افزایش کارایی در تخصیص منابع را درپی دارد. از زمان مطالعات اوتس (1972) تمرکززدایی و تأثیرات آن توجه بسیاری از اقتصاددانان را به خود جلب کرده و در سال‌های اخیر با افزایش مصرف انرژی و به دنبال آن، گرم شدن کره زمین، افزایش انتشار کربن، تغییرات آب و هوایی، مسئله فدرالیسم مالی و اثر آن بر مصرف انرژی در دستور کار مؤسسات تحقیقاتی و سیاستگذاران حوزه انرژی قرار گرفته است چرا که فدرالیسم مالی نقش مهمی در ترویج منابع انرژی پاک، کاهش مصرف انرژی‌های تجدیدناپذیر، کاهش انتشار کربن دارد. لذا، این مطالعه به بررسی اثر غیرخطی تمرکززدایی مالی در قالب انتقال مسئولیت‌ها درآمدهای عمومی، درآمدهای مالیاتی از دولت به نهاد‌های استانی، همچنین گسترش شهرنشینی، افزایش قیمت انرژی و تولید ناخالص داخلی حقیقی بر مصرف انرژی در 31 استان ایران طی بازه زمانی 1398-1385 می‌پردازد. در مقاله پیش‌رو، برای تجزیه و تحلیل اثر متغیرهای یادشده بر مصرف انرژی از رگرسیون کوانتایل با اثرات ثابت غیرجمع‌پذیر استفاده شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد که تمرکززدایی مالی رابطه غیرخطی به شکل U معکوس با مصرف انرژی دارد. علاوه بر این، گسترش شهرنشینی و افزایش تولید ناخالص داخلی حقیقی، مصرف انرژی را افزایش و بالا رفتن قیمت انرژی، مصرف آن را کاهش می‌دهد.
علی اصغر سالم؛ مهدی اکابری
چکیده
در این تحقیق به منظور برآورد اثر بازگشتی مستقیم بهبود کارایی مصرف برق در بخش خانگی مناطق شهری ایران از روش کشش قیمتی تقاضای انرژی برق و فرم تبعی سیستم معادلات تقاضای تقریبا ایده-ال با لحاظ مشخصات اقتصادی و اجتماعی خانوارها استفاده گردیده است. این مدل با استفاده از داده-های تلفیقی و روش رگرسیون‌های به ظاهر نامرتبط و بکارگیری اطلاعات ...
بیشتر
در این تحقیق به منظور برآورد اثر بازگشتی مستقیم بهبود کارایی مصرف برق در بخش خانگی مناطق شهری ایران از روش کشش قیمتی تقاضای انرژی برق و فرم تبعی سیستم معادلات تقاضای تقریبا ایده-ال با لحاظ مشخصات اقتصادی و اجتماعی خانوارها استفاده گردیده است. این مدل با استفاده از داده-های تلفیقی و روش رگرسیون‌های به ظاهر نامرتبط و بکارگیری اطلاعات نزدیک به 180 هزار خانوار شهری در کشور طی سال‌های 1394-1385 تخمین زده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که اثر بازگشتی مستقیم بهبود کارایی مصرف برق در بخش خانگی مناطق شهری ایران برابر با 81 درصد است که در مقایسه با اثر بازگشتی بهبود کارایی سایر انرژی‌های مورد استفاده خانوار رقم بسیار بالایی می‌باشد. همچنین محاسبه اثر بازگشتی در بین گروه‌های درآمدی نشان‌دهنده بالا بودن این اثر در بین خانوارهای ثروتمند می‌باشد بدین معنی که بهبود کارایی مصرف برق، اثر صرفهجویی کمتری در گروه بالای درآمدی در مقایسه با گروه‌های پایین و متوسط درآمدی دارد.
