دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
15
2015
06
22
بررسی تاثیر گسترش منابع گازی نامتعارف بر تولید گاز طبیعی ایران: رویکرد پویاییشناسی سیستم
13
53
FA
علی حسین
صمدی
0000-0002-8491-6192
دانشیار بخش اقتصاد، دانشگاه شیراز
asamadi@rose.shirazu.ac.ir
مهدی
امامی میبدی
دانشجوی دکتری اقتصاد انرژی، دانشگاه شیراز
mehdi28j@gmail.com
10.22054/jiee.2016.1879
در سالهای اخیر، تولید گاز علاوه بر منابع متعارف آن از منابع نامتعارف نیز امکانپذیر شده است. ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز متعارف جهان و چهارمین تولیدکننده آن در نظر دارد با ورود به فضای رقابت گازی، سهم خود را در تجارت جهانی گاز افزایش دهد. مطالعه حاضر، هدف اصلی خود را بررسی مسیر درازمدت اکتشاف، استخراج و تولیدگاز ایران و نحوه اثرگذاری گسترش تولید از منابع نامتعارف گازی قرار داده است. برای دستیابی به این هدف، رویکرد پویاییشناسی سیستم مورد استفاده قرار گرفته است. الگوی طراحی شده دارای سه زیرسیستم چرخه اکتشاف و تولیدگازهای متعارف، سرمایهگذاری و تقاضای جهانی است و برای دوره 1414-1380 شبیهسازی شده است. اعتبار الگو نیز براساس آزمونهای بازتولید رفتار و وارد کردن تکانه به متغیرها مورد تأیید قرار گرفته است. نتایج شبیهسازی بیانگر آن است که با روندکنونی، عمر ذخایرگازی مؤثر در آینده درکشور از حدود 400 سال به کمتر از 30 سال در سال 1414 خواهد رسید. تولید گاز طبیعی نیز با روندی افزایشی از حدود 100 میلیارد متر مکعب در سال 1380 به بیش از 500 میلیارد متر مکعب در سال 1414 خواهد رسید. به عبارت دیگر، میزان تولیدگازطبیعی طی یک دوره 35 ساله حدود 5 برابر خواهد شد. اعمال پیشنوشتههای افزایش نرخ اکتشاف، افزایش سرمایهگذاری در توسعه و افزایش سرمایهگذاری در بهبود فناوری منجر به افزایش تولیدگاز طبیعی خواهد شد. با این وجود، گسترش گازهای نامتعارف میتواند منجر به کاهش امنیت تقاضای گازهای متعارف جهان و کاهش تولیدگاز در ایران در یک دوره درازمدت شود. در نظرگرفتن همزمان تمامی پیشنوشتهها میتواند منجربه افزایش تولیدگاز و در نتیجه جبران کاهش تولید ناشی ازگسترش تولید گازهای نامتعارف شود.
گازهای متعارف,گازهای نامتعارف (شیل گاز),پویاییشناسی سیستم,صنعت گاز,ایران
https://jiee.atu.ac.ir/article_1879.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1879_a2642613d06a827b0f09a2e4f720679f.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
15
2015
06
22
شدت انرژی در اقتصاد ایران: اجزا و عوامل تعیینکننده
55
98
FA
زکریا
فرجزاده
بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز
zakariafarajzade@gmail.com
10.22054/jiee.2016.1880
با وجود تلاشهای جهانی برای کاهش شدت مصرف انرژی اما در دهههای اخیر شدت انرژی در اقتصاد ایران همواره رو به افزایش بوده است. برای تحلیل دقیقتر تغییرات شدت انرژی، این مطالعه با هدف تجزیه شدت انرژی به اجزای آن شامل تغییر کارایی و تغییر ساختاری و شناخت عوامل مؤثر بر آنها در اقتصاد ایران طی دوره 1390-1352 صورت گرفت. تجزیه شدت انرژی نشان داد افزایش شدت انرژی اغلب ناشی از تغییر کارایی بوده است. همچنین مشخص شد متغیرهای درآمد (تولید ناخالص داخلی)، سرمایه سرانه نیروی کار و شهرنشینی مهمترین متغیرهای اثرگذار بر شدت انرژی و اجزای آن هستند. با در نظر گرفتن رابطه غیرخطی متغیرهای درآمد و سرمایه سرانه نیروی کار با شاخصهای شدت انرژی و نقطه عطف مترتب بر آنها در مجموع اثر درآمد در جهت افزایش شدت انرژی و اثر سرمایه در جهت کاهش شدت انرژی ارزیابی شد. اما شهرنشینی با وجود افزایش شدت انرژی از طریق تغییرات ساختاری از طریق بهبود کارایی در مجموع موجب کاهش شدت انرژی فراتر از 8/1 درصد به ازای 1 درصد افزایش شهرنشینی خواهد شد. اثر قیمت و سهم صنعت از تولید ناخالص داخلی بر شاخصهای فوق محدود و اثر متغیرهای شاخص ادغام تجاری و سرمایهگذاری خارجی قابل اغماض ارزیابی شد. رقم متناظر برای متغیرهای یاد شده بیشتر کمتر از 05/0 درصد به دست آمد.
https://jiee.atu.ac.ir/article_1880.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1880_12d67aa7f41c6022b5a6cddd02384c4e.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
15
2015
06
22
تحلیل تجزیه شدت انرژی در صنایع انرژیبر ایران با استفاده از روش شاخص لگاریتم میانگین دیویژیا با تاکید بر رویکرد زمانی دو دورهای و زنجیرهای
87
117
FA
علی
فریدزاد
0000-0002-1777-709X
دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
faridzadali@yahoo.com
10.22054/jiee.2016.1881
مساله اندازهگیری و ارزیابی شدت انرژی بخشهای اقتصادی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه یکی از مهمترین مسائل سیاستگذاری انرژی است. از آنجاییکه بخش صنعت کشور، بیش از 25 درصد از تولید ناخالص داخلی را در اختیار دارد، تعیین عوامل موثر بر شدت انرژی در صنایع انرژیبر کشور از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این مطالعه در دوره زمانی سالهای 1390-1383، با استفاده از روش شاخص لگاریتم میانگین دیویژیا با دو رویکرد ضربی و جمعی و در دو شکل تحلیل زمانی دو دورهای و زنجیرهای به تجزیه عوامل موثر بر شدت انرژی در قالب آثار تولیدی، ساختاری و شدت انرژی برای پنج صنعت انرژیبر کشور پرداخته شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهد که شدت انرژی در طول دوره زمانی مورد بررسی در بخش صنعت افزایش داشته است و در این میان اثر شدت انرژی و اثر تولیدی به ترتیب بیشترین سهم را در توضیح عوامل موثر بر شدت انرژی داشتهاند. همچنین نتایج نشان میدهد مقایسه تحلیل زمانی زنجیرهای نتایج واقعیتر و قابل اعتمادتری را در اختیار سیاستگذاران قرار میدهد. <br /><em> </em>
شدت انرژی,روش تحلیل تجزیه شاخص دیویژیا,اثر تولیدی,اثر ساختاری,اثر شدت
https://jiee.atu.ac.ir/article_1881.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1881_0ab1181f08e34c36b57d2d0bd97f11e1.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
15
2015
06
22
بررسی مقایسهای تعیین قیمت صنعت برق ایران به روش BOT
119
144
FA
مصطفی
سلیمیفر
0000-0001-9919-9571
دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد
mostafa@um.ac.ir
علیرضا
قدیمی
0009-0005-8725-914X
دانشجوی دکتری اقتصاد دانشکده علوم اداری و اقتصادی فردوسی مشهد
ghadim.ar@gmail.com
10.22054/jiee.2016.1882
استفاده از روشهای نوین تامین مالی هم به دلیل کمبود منابع مالی دولتی و هم به دلیل بهرهوری بالاتر هزینه در بخش خصوصی، مورد توجه دولتها بوده است. استفاده از روش تامین مالی «ساخت ـ بهرهبرداری ـ انتقال» که به اختصار (<em>BOT</em>) نامیده میشود، یکی از پرکاربردترین این روشها در مشارکت بخش خصوصی و دولتی است. این مقاله به بررسی دو روش تعیین قیمت در صنعت برق ایران پرداخته و آنها را با یکدیگر مقایسه کرده است. قیمتگذاری در این مقاله به دو صورت بررسی شده است: 1) قیمتگذاری دو بخشی شامل یک بخش تعدیلناپذیر قیمتی و یک بخش تعدیلپذیر و 2) قیمتگذاری تک بخشی و تماماً تعدیلپذیر در دوره بهرهبرداری تجاری طرح. در نتیجه این بررسی نشان میدهد که استفاده از هر یک از این دو مدل به سیاستهای پیشروی دولت در زمینه آزادسازی قیمتها بستگی دارد.
<em> </em>
تامین مالی,مشارکت بخش خصوصی و دولتی,قیمتگذاری,صنعت برق,روش BOT
https://jiee.atu.ac.ir/article_1882.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1882_0ecd707c2e72e13d587cfddb3581a426.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
15
2015
06
22
بهینهیابی تسهیم ریسک در قراردادهای بیع متقابل: کاربردی از نظریه نمایندگی
145
182
FA
سیدمحمدرضا
سیدنورایی
دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
seyednourani@gmail.com
محمد
علیمرادی
دانشجوی دکتری اقتصاد نفت و گاز دانشگاه علامه طباطبائی
mohammad.alimoradi@yahoo.com
10.22054/jiee.2016.1883
قیمتگذاری و تسهیم ریسک در قراردادهای خدماتی بخش نفت و گاز از جمله بیع متقابل همواره از مهمترین چالشها در تنظیم قرارداد بوده است. اطلاعات نامتقارن کارفرما و پیمانکار منجر به بروز هزینههای نمایندگی از جمله کژمنشی و کژگزینی شده و فرآیند تسهیم ریسک و قیمتگذاری را پیچیده میسازد. در این مقاله با بهرهگیری از نظریه نمایندگی، فرآیند انعقاد قراردادهای بیع متقابل بین شرکت ملی نفت (NOC) و شرکت نفت بینالمللی (IOC) با در نظر گرفتن کژمنشی و با دو فرض متفاوت پیمانکار ریسکگریز و ریسک خنثی مدلسازی میشود. از شیوه مدلسازی ریاضی برای ارائه تحلیلهای مربوط به هزینههای نمایندگی استفاده شده و قرارداد بهینه از منظر ساختار قیمتی و تسهیم ریسک استخراج میشود. قرارداد بهینه، قراردادی است که انگیزهای به شرکت نفت بینالمللی میدهد تا هزینههای خود را در مواجهه با رقابت در مناقصه و تسهیم ریسک حداقل سازد. در این قرارداد اگر چه پوشش کامل هزینهها توسط کارفرما غیربهینه است اما هزینه سرمایهای سقف ثابت ندارد و پیمانکار بخشی از افزایش هزینهها را تقبل میکند. نتایج مدل ریاضی نشان میدهد که نمیتوان راه حل گوشهای برای یک قرارداد بهینه ارائه داد اما میتوان یک رابطه تعادلی بین آثار کژمنشی شرکت بینالمللی نفت، رقابت در مناقصه و تسهیم ریسک ایجاد کرد.
نظریه نمایندگی,قرارداد بیع متقابل,کژمنشی,کژگزینی
https://jiee.atu.ac.ir/article_1883.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1883_8fa07212512c7a1c855c599af3e444f7.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران
2423-5954
2476-6437
4
15
2015
06
22
بررسی جایگاه حقوقی قراردادهای مشارکت در تولید در قوانین نفت کشور
183
217
FA
داوود
منظور
دانشگاه امام صادق (ع)
manzoor@isu.ac.ir
مسعود
امانی
دانشکده حقوق دانشگاه امام صادق (ع)
amani.masoud@gmail.com
روحاله
کهنهوشنژاد
دانشجوی دکتری مدیریت قراردادهای بینالمللی نفت و گاز دانشگاه امام صادق (ع)-
kohan3@gmail.com
10.22054/jiee.2016.1884
در بند سوم بخش «ت» ماده (3) قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب 1391 آمده است: «الگوهای جدید قراردادی از جمله مشارکت با سرمایهگذاران و پیمانکاران داخلی و خارجی بدون انتقال مالکیت نفت و گاز موجود در مخازن و با رعایت موازین تولید صیانت شده». اگرچه در این بند الگوی قراردادی «مشارکت» به طور مطلق و عام مقرر شده که این تصور پیش میآید که انواع این شیوه، نظیر مشارکت در تولید، مشارکت در سود و مشارکت در سرمایهگذاری را در بر میگیرد، اما به نظر میرسد بهرهگیری از قراردادهای مشارکت در تولید مناسبترین تفسیر برای این بند قانونی باشد چراکه نخست، در قراردادهای مشارکت در تولید، مالکیت نفت درون مخزن و نفت تولیدی به شرکت خارجی منتقل نشده و از این حیث قید «بدون انتقال مالکیت نفت و گاز موجود در مخازن» (برخلاف قراردادهای مشارکت در سود) رعایت میشود. دوم، ماهیت قرارداد مشارکت در سرمایهگذاری به گونهای است که به مشارکت در تولیدات نفتی نیز منجر میشود. سوم، به دلیل ویژگیهای خاص بخش بالادستی، بیشتر قراردادهای مشارکت در تولید در بخش بالادستی و برای اهداف اکتشافی/توسعهای و تولیدی کاربرد داشته است. چهارم، از منظر تفسیر قانونی با توجه به سابقه انعقاد قراردادهای مشارکت در تولید در دوره قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و همچنین تصویب متن قراردادهای نامبرده به عنوان قانون از سوی مجلس شورای ملی به نظر میرسد قانون نسبت به تعریف عناصر قراردادی مشارکت سابق بر این در قالب تصویب قانونی متن قراردادهای منعقده اقدام کرده و از این سابقه ادبیات قانونی میتوان برای تفسیر عنوان مشارکت بهره جست و ضمن رجوع به این قراردادها به تبیین عناصر آنها پرداخت.
قانون نفت 1390,قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت 1391,مشارکت,قراردادهای مشارکت در تولید,مالکیت,قانون نفت 1336
https://jiee.atu.ac.ir/article_1884.html
https://jiee.atu.ac.ir/article_1884_ec8869d21a0172a8068ccd53723d7f54.pdf