• سیاستگذاری‌های اقتصادی و مالی در حوزه‌های فوق‌الذکر در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی
عباس معمارنژاد؛ شیدا نعمت الهی سروستانی؛ تیمور محمدی
چکیده
اعمال مکانیزم تنظیمات مرزی کربن یا تعرفه های کربن به عنوان ابزار مقابله با نشت کربن و کاهش رقابت پذیری تولیدات از سوی اتحادیه اروپا در قالب مرحله گذار از اکتبر سال 2023 اجرایی شده و مرحله قطعی آن از سال 2026 اجرایی خواهد شد. برخی کشورها از جمله ایالات متحده آمریکا و ژاپن نیز اعمال سیاست مشابهی را پیش بینی کرده اند. این درحالی است که کشورهای ...
بیشتر
اعمال مکانیزم تنظیمات مرزی کربن یا تعرفه های کربن به عنوان ابزار مقابله با نشت کربن و کاهش رقابت پذیری تولیدات از سوی اتحادیه اروپا در قالب مرحله گذار از اکتبر سال 2023 اجرایی شده و مرحله قطعی آن از سال 2026 اجرایی خواهد شد. برخی کشورها از جمله ایالات متحده آمریکا و ژاپن نیز اعمال سیاست مشابهی را پیش بینی کرده اند. این درحالی است که کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته انجام اقدامات مقابله با تغییرات اقلیمی و کاهش انتشار کربن را بر اساس توافقنامه پاریس متعهد شده اند. این امر نگرانی کشورهای اعمال کننده تعرفه های کربن از نشت کربن حتی بعد از ایجاد توافقنامه پاریس را نشان می دهد. نظر به اینکه اتحادیه اروپا اعلام کرده تعرفه های کربن را ابتدا بر صنایع انرژی بر اعمال خواهد کرد، این مطالعه با استفاده از مدل GTAP-E به بررسی تغییر در میزان انتشار دی اکسید کربن در صنایع ایران در نتیجه اعمال تعرفه های کربن از سوی اتحادیه اروپا، ژاپن، ایالات متحده آمریکا و تمامی مناطق بر صنایع انرژی بر ایران پرداخته است. جامعه آماری پژوهش شامل 141 منطقه و 65 بخش موجود در داده های GTAP10 است که در سال 2019 منتشر شده است. برآورد مدل نشان می دهد تحت هر چهار سناریو میزان تولید و انتشار دی اکسید کربن در بخش صنایع انرژی بر و کل صنایع ایران، کاهش خواهد یافت. بیشترین میزان کاهش تولیدات صنعتی و انتشار دی اکسید کربن در صورت وضع تعرفه های کربن از سوی تمامی مناطق برآورد شده است.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
سیدمحمدقائم ذبیحی؛ رستا کمالیان؛ فاطمه اکبری؛ علی اکبر ناجی میدانی
چکیده
مطالعه حاضر آثار آستانه‌ای دو متغیر ساختار مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی سرانه بر انتشار کربن را طی دوره زمانی 2002 الی 2019 برای 37 کشور منتخب (با سطح درآمد متوسط به بالا) با استفاده از رویکرد غیرخطی الگوهای رگرسیونی انتقال ملایم پانلی موردمطالعه قرار داده است. برای این منظور، دو مدل مجزا با لحاظ نمودن دو متغیر انتقال ساختار مصرف انرژی ...
بیشتر
مطالعه حاضر آثار آستانه‌ای دو متغیر ساختار مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی سرانه بر انتشار کربن را طی دوره زمانی 2002 الی 2019 برای 37 کشور منتخب (با سطح درآمد متوسط به بالا) با استفاده از رویکرد غیرخطی الگوهای رگرسیونی انتقال ملایم پانلی موردمطالعه قرار داده است. برای این منظور، دو مدل مجزا با لحاظ نمودن دو متغیر انتقال ساختار مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی سرانه برآورد شده است. نتایج حاصله بر وجود رابطه غیرخطی بین متغیرهای موردمطالعه در هر دو الگو دلالت میکند. نتایج برآورد هر دو الگو مبین آن است که تولید ناخالص داخلی سرانه (در حالت آستانه‌ای ساختار مصرف انرژی) و ساختار مصرف انرژی (در حالت آستانه‌ای تولید ناخالص داخلی سرانه) دارای اثری مثبت بر انتشار کربن میباشند. همچنین شهرنشینی و بازبودن تجاری در هر دو مدل دارای اثری مثبت بر انتشار کربن هستند. بدین ترتیب، نتایج نشان می‌دهند که افزایش کارایی در ساختار مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی سرانه میتواند منجر به کاهش قابل توجهی در انتشار کربن گردد. این یافتهها نهتنها بر اهمیت بهینهسازی سیاستهای انرژی، بلکه به نقش کلیدی تغییرات در ساختار اقتصادی در مدیریت انتشار گازهای گلخانهای اشاره دارند.
علیرضا تقی پور
چکیده
همگام با تغییر نگرش وزارت نفت در سال 1397 بر واگذاری عملیات بهره‌برداری، نگهداری و تعمیرات مجتمع‌های نفت و گاز به بخش خصوصی، الگوی برون‌سپاری و طراحی قراردادهای مطلوب این عملیات مورد توجه جدی قرارگرفت. پژوهش اخیر که حاصل این بررسی‌ها و مصاحبه با مدیران و صاحب‌نظران بخش دولتی و خصوصی صنایع نفت و نیرو است، با دسته‌بندی این قراردادها ...
بیشتر
همگام با تغییر نگرش وزارت نفت در سال 1397 بر واگذاری عملیات بهره‌برداری، نگهداری و تعمیرات مجتمع‌های نفت و گاز به بخش خصوصی، الگوی برون‌سپاری و طراحی قراردادهای مطلوب این عملیات مورد توجه جدی قرارگرفت. پژوهش اخیر که حاصل این بررسی‌ها و مصاحبه با مدیران و صاحب‌نظران بخش دولتی و خصوصی صنایع نفت و نیرو است، با دسته‌بندی این قراردادها به دو دسته مستقل و یک‌پارچه، قراردادهای دسته مستقل را در هفت نوع شامل؛ تأمین منابع، بازرسی، بسته‌کاری، بسته‌کاری شاخصی، ترکیبی، مرحله‌ای و محصول‌محور بخش‌بندی نموده و با نظر به جهت‌گیری اکثر مدیران صنعت نفت، بر تنظیم قراردادهای مستقلِ بهره‌برداری، نگهداری و تعمیرات، در انتهای چرخه عمر پروژه، این نتیجه حاصل شده است که شکل مطلوب برون‌سپاری، نه از طریق قراردادهای مستقل، بلکه از طریق قراردادهای یک‌پارچه توسعه و بهره‌برداری (تولید) که در آن بهره‌برداری از ابتدا به شکل زیرمجموعه (جزئی) از قرارداد است، تحقق می‌یابد. در انتها با بررسی ویژگی قراردادهای یک‌پارچه بالادستی به ویژه الگوی قراردادهای بالادستی نفتی ایران و انواع قراردادهای پایین‌دستی یک‌پارچه مانند EPC+O&M و همچنین الگوی طرح، ساخت و بهره برداری انجمن فیدیک، این نتیجه‌گیری حاصل می‌شود که مطلوب‌ترین شکل برون‌سپاری این عملیات از طریق قراردادهای ساخت، بهره‌برداری و انتقال و بهسازی، بهره‌برداری و انتقال شکل می‌گیرد.
سیاستگذاری‌های اقتصادی و مالی در حوزه‌های فوق‌الذکر در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی
مجید آقایی
چکیده
در پژوهش حاضر کوشش می شود تا تاثیرگذاری توسعه مالی بر توسعه تکنولوژی انرژی‌های تجدیدپذیر در دو گروه مختلف از کشورهای برخوردار از منابع طبیعی با درجه متفاوت توسعه یافتگی سیستم مالی آنها( ۲۰ کشور توسعه یافته برخوردار از رانت منابع طبیعی با سیستم مالی توسعه یافته و کمتر توسعه یافته و ۲۵ کشور در حال توسعه برخوردار از رانت منابع طبیعی ...
بیشتر
در پژوهش حاضر کوشش می شود تا تاثیرگذاری توسعه مالی بر توسعه تکنولوژی انرژی‌های تجدیدپذیر در دو گروه مختلف از کشورهای برخوردار از منابع طبیعی با درجه متفاوت توسعه یافتگی سیستم مالی آنها( ۲۰ کشور توسعه یافته برخوردار از رانت منابع طبیعی با سیستم مالی توسعه یافته و کمتر توسعه یافته و ۲۵ کشور در حال توسعه برخوردار از رانت منابع طبیعی با سیستم مالی توسعه یافته و کمتر توسعه یافته)، مورد بررسی قرار گیرد. بررسی و آزمون تجربی رابطه مذکور و عوامل موثر بر آن با استفاده از تخمین زن گشتاورهای تعمیم یافته(GMM) دو مرحله ای آرلانو و باند و بلوندل و باند طی دوره زمانی 2000 تا 2021 انجام شده است. بر اساس نتایج به دست آمده توسعه مالی در تمامی کشورهای مورد بررسی تاثیر مثبت بر توسعه تکنولوژی انرژی-های تجدیدپذیر داشته است و نقش توسعه مالی در توسعه انرژی های تجدیدپذیر غیر قابل انکار است. همچنین بر اساس نتایج تحقیق، فروانی منابع طبیعی در کشورهای توسعه یافته برخوردار از منابع طبیعی نه تنها موجب کاهش ظرفیت نصب تکنولوژی انرژی‌های تجدیدپذیر نشده است، بلکه در کشورهای توسعه یافته برخوردار از منابع طبیعیبویژه کشورهای با بازارهای مالی توسعه‌یافته، موجب توسعه تکنولوژی های انرژی‌های تجدیدپذیر شده است. بنابراین هیچ شواهدی از تایید فرضیه نفرین منابع در این کشورها یافت نشد. در حالی که پدیده نفرین منابع طبیعی در کشورهای در حال توسعه برخوردار از منابع طبیعی بویژه کشورهای با بازارهای مالی کمتر توسعه یافته طی دوره مورد بررسی قابل مشاهده است.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
فریبرز پرتوی راد؛ تیمور محمدی؛ مهنوش عبداله میلانی؛ مرتضی خورسندی
چکیده
پیش بینی تقاضای برق از مهمترین مسائل سیستم انرژی الکتریکی است. با توجه به تحولات ساختاری تقاضای برق و واقعیتهای شکل گرفته در مصرف برق در بخشهای مختلف تقاضا، پیش بینی مقدار تقاضای برق دورنمای تحولات سیستم انرژی الکتریکی کشور را در میان مدت و بلند مدت روشن خواهد کرد. با بهره گیری از رویکردهای نوین، این پیش بینی از قابلیت اطمینان بالاتری ...
بیشتر
پیش بینی تقاضای برق از مهمترین مسائل سیستم انرژی الکتریکی است. با توجه به تحولات ساختاری تقاضای برق و واقعیتهای شکل گرفته در مصرف برق در بخشهای مختلف تقاضا، پیش بینی مقدار تقاضای برق دورنمای تحولات سیستم انرژی الکتریکی کشور را در میان مدت و بلند مدت روشن خواهد کرد. با بهره گیری از رویکردهای نوین، این پیش بینی از قابلیت اطمینان بالاتری برخوردار می گردد. در این پژوهش با بهره گیری از رویکرد فضا-حالت و تلفیق آن با انتقال رژیم مارکوف، منابع اصلی نااطمینانیها در مدل لحاظ گردید. با استفاده از داده های انرژی الکتریکی ورودی به سیستم جهت تأمین تقاضای برق و متوسط قیمت حقیقی برق و دما و تعداد مشترکین در دوره ده ساله 1401-1392، پارامترهای مدل بر اساس رویکرد فضا-حالت و انتقال رژیم مارکوف برآورد گردید. رویکرد فضا-حالت در قالب پارامترهای متغیرطی زمان و رویکرد انتقال رژیم مارکوف در قالب نوسانات واریانس در مدل لحاظ گردید. نتایج نشان داد که مدل مبتنی بر این رویکرد تلفیقی، پیش بینی دقیقتری نسبت به الگوی کلاسیک تقاضای برق به دست می دهد. خطای معیار معادلات برآوردی به 1/0 تقلیل می یابد (در مدل رقیب خطای معیار معادله مربوطه 03/0 و در رویکرد تلفیقی برای مقاطع اوج 002/0 و خارج اوج 004/0 است). در حالی که این سیستم در تأمین تقاضای برق دچار چالش جدی است، حساسیت تقاضای برق نسبت به قیمت حقیقی برق و تغییرات دما رو به کاهش گذاشته و تقاضای برق مشترک نهایی رو به افزایش است.
سیاستگذاری‌های اقتصادی و مالی در حوزه‌های فوق‌الذکر در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی
موسی خوشکلام؛ زهرا مرادی
چکیده
انرژی همواره نهاده‌ای پرکاربرد در بخش تولید و مورد استفاده در توزیع و مصرف بسیاری از کالاها و خدمات است که بایستی مورد استفاده بهینه قرار گیرد. یکی از شاخص‌های نمایانگر استفاده بهینه از نهاده انرژی، شاخص شدت انرژی است. بدیهی است که هر چقدر شدت انرژی کمتر باشد به این معنی است که برای هر واحد تولید کالاها و خدمات، انرژی کمتری استفاده ...
بیشتر
انرژی همواره نهاده‌ای پرکاربرد در بخش تولید و مورد استفاده در توزیع و مصرف بسیاری از کالاها و خدمات است که بایستی مورد استفاده بهینه قرار گیرد. یکی از شاخص‌های نمایانگر استفاده بهینه از نهاده انرژی، شاخص شدت انرژی است. بدیهی است که هر چقدر شدت انرژی کمتر باشد به این معنی است که برای هر واحد تولید کالاها و خدمات، انرژی کمتری استفاده شده است. عوامل متعددی را می‌توان نام برد که بر شدت انرژی اثرگذار هستند که نوآوری یکی از کلیدی‌ترین آنها است. از اینرو هدف مقاله حاضر عبارت از بررسی تاثیرگذاری عوامل متعدد بر شدت انرژی در کشورهای منتخب منطقه منا طی دوره 2020-2010 با تاکید بر نوآوری و دو زیرشاخص آن است. برای دستیابی به هدف تحقیق از الگوی داده‌های تابلویی (پنل دیتا) برای 13 کشور منتخب منا و روش برآورد GMM استفاده شده است. یافته‌های برآورد مدل‌های سه‌گانه تحقیق نشان می‌دهند که تاثیر متغیرهای کنترل شامل "مخارج مصرف نهایی دولت"، "قیمت انرژی" و "درجه باز بودن تجاری" بر شدت انرژی منفی و معنی‌دار است. یافته‌های برآورد مدل اول حاکی از تاثیر منفی و معنی‌دار شاخص کلی نوآوری بر شدت انرژی بوده و نتایج برآورد مدل‌های دوم و سوم نیز به ترتیب بیانگر تاثیر منفی و معنی‌دار زیرشاخص‌های نوآوری (فناوری اطلاعات و ارتباطات و دسترسی مالی) بر شدت انرژی کشورهای منتخب در دوره مورد بررسی است.
• مطالعات اقتصادی مرتبط با حامل‌های انرژی (فسیلی، تجدیدپذیر و برق)
رضا بخشی
چکیده
لزوم گسترده فعالیت‌های توسعه‌ای و روند درحال رشد تقاضای انرژی، احداث نیروگاه‌های جدید برای پاسخ به نیازها به امری ضروری تبدیل شده است. با توجه به مسائل زیستمحیطی و پایان‌پذیر بودن منابع فسیلی، توجه به نیروگاه‌های تجدیدپذیر برای گذار به تولید انرژی سبز به امری مهم تبدیل شده است. از موارد مهم در احداث سیستم‌های تولید انرژی علاوه‌بر ...
بیشتر
لزوم گسترده فعالیت‌های توسعه‌ای و روند درحال رشد تقاضای انرژی، احداث نیروگاه‌های جدید برای پاسخ به نیازها به امری ضروری تبدیل شده است. با توجه به مسائل زیستمحیطی و پایان‌پذیر بودن منابع فسیلی، توجه به نیروگاه‌های تجدیدپذیر برای گذار به تولید انرژی سبز به امری مهم تبدیل شده است. از موارد مهم در احداث سیستم‌های تولید انرژی علاوه‌بر درنظر گرفتن مسائل مالی، اقتصادی و مسائل جغرافیایی، بررسی اثرات زیستمحیطی نیروگاهها از منظر میزان انتشار گاز گلخانهای است. هدف از این تحقیق تعیین نقش نیروگاه‌های تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر در انتشار کل ایجاد شده در یک سال از دوره بهره‌برداری است که از نرم افزار تجزیه و تحلیل RETscreen برای برآورد ضریب انتشار و روش تحلیلی هزینه_منافع برای ارزیابی اثرات زیستمحیطی استفاده شده است. بر اساس نقش ارزش هر تن کربن دیاکسید و نرخ تنزیل اثرات زیستمحیطی در برآورد ارزش هر تن کربن دیاکسید منتشر شده، ضریب انتشار سیستم‌های تجدیدپذیر صفر و برای سیستم‌های توربین گازی، موتور دوطرفه گازی، موتور دو طرفه بیوگاز و توربین بخار_زغال سنگ معادل 700، 747، 45 و 1،509 میلیارد ریال هزینه انتشار برآورد می‌شود.
